Η απομονωμένη ζωή της σημαντικότερης γυναικείας πένας του αμερικανικού 19ου αιώνα
Η Έμιλι Ντίκινσον πέρασε όλη της τη ζωή κλεισμένη στο πατρικό κτήμα, παρέα με οικείους και φίλους.
Είναι σαν να μη βγήκε ποτέ από την πολίχνη που μεγάλωσε και έζησε, ενώ αργότερα θα υιοθετήσει την πλήρη απομόνωση ως στάση ζωής.
Για τη ζωή της δεν είναι λοιπόν και πολλά γνωστά, όπως δεν θα ήταν και το έργο της, αν δεν έβρισκε η αδελφή της τα ανέκδοτα χειρόγραφα της Ντίκινσον μετά τον θάνατό της.
Γιατί η πλέον αναγνωρισμένη αμερικανή ποιήτρια του 19ου αιώνα δεν δημοσίευσε ούτε στίχο όταν ζούσε, με μια χούφτα ποιήματά της που βρήκαν τον δρόμο της έκδοσης να μην έχουν καν την έγκρισή της.
Το μεγάλο μυστήριο των αμερικανικών γραμμάτων έγραψε μανιωδώς μια σειρά από ποιήματα σε μια σύντομη χρονική περίοδο και μετά σίγησε για πάντα, για να αφήσει λες τους στίχους της να ακουστούν δυνατότερα...
Πρώτα χρόνια
Η Έμιλι Ντίκινσον γεννιέται στις 10 Δεκεμβρίου 1830 στο οικογενειακό κτήμα στο Άμχερστ της Μασαχουσέτης, με την οικογένεια να έχει δύο ακόμη παιδιά. Τα παιδικά χρόνια της Ντίκινσον αφιερώθηκαν στις σχολικές υποχρεώσεις, στις οικιακές ασχολίες αλλά και σε δραστηριότητες στο Κατηχητικό, σε ανάγνωση βιβλίων και σε μαθήματα τραγουδιού και πιάνο.
Μετά το πέρας της βασικής εκπαίδευσης, με τις επιδόσεις της να λογίζονται εξαιρετικές, η Ντίκινσον φοιτά στην ακαδημία Mount Holyoke College για έναν χρόνο, που είναι και το μεγαλύτερο διάστημα που έλειψε ποτέ από το σπίτι της.
Η νεαρή Έμιλι έδειχνε μια αξιοσημείωτη κοινωνικότητα -που θα αποσυρόταν βέβαια όσο ο καιρός περνούσε-, έχοντας πολλούς φίλους και φίλες στα πρώτα αυτά χρόνια της ζωής της. Ταυτόχρονα, είχε τουλάχιστον μία πρόταση γάμου, με την ίδια ωστόσο να μην παντρεύεται ποτέ.
Όντας πλέον στις αρχές των 20 ετών της ζωής της, η συγγραφή αρχίζει να διαδραματίζει ολοένα και πιο σημαίνοντα ρόλο, βρίσκοντας στην ποίηση έναν νέο κόσμο ιδεών. Τα ποιήματα της εποχής είναι ρομαντικά και σε τελείως άλλο τόνο από τα ώριμα έργα της. Παρ' όλα αυτά, κάποια βρίσκουν τον δρόμο της έκδοσης, είτε στην επιθεώρηση του κολεγίου το 1850 είτε σε τοπική εφημερίδα το 1852...
Τα παραγωγικά χρόνια της συγγραφής
Παρά το γεγονός ότι η Ντίκινσον άρχισε να ασχολείται σοβαρά με την ποίηση ήδη από την εφηβεία της, θα ήταν σε μια σχετικά σύντομη περίοδο συγγραφικού πυρετού που θα άφηνε λογοτεχνικό έργο: από το 1858-1865 γράφει και αποθηκεύει στα συρτάρια της εκατοντάδες ποιήματα, περίοδος που συμπίπτει βέβαια με το σημαντικότερο γεγονός της αμερικανικής ιστορίας του 19ου αιώνα, τον εμφύλιο πόλεμο Βορρά και Νότου.
Είναι βέβαια και μια περίοδος ραγδαίων αλλαγών για την ίδια, με την οικογένεια να επιστρέφει στο πατρικό κτήμα, τον μεγαλύτερο αδελφό της να παντρεύεται την καλύτερή της φίλη και το ζευγάρι να μένει μέσα στο κτήμα. Η ίδια έχει υιοθετήσει ωστόσο έναν ιδιαίτερο τρόπο ζωής, απολαμβάνοντας την ησυχία της και περνώντας ώρες στο κτήμα και το θερμοκήπιο ασχολούμενη με τη μεγάλη της αγάπη, την κηπουρική, όταν δεν έγραφε βεβαίως.
Μέχρι να κλείσει το 35ο έτος της ηλικίας της, είχε ήδη συγγράψει περισσότερα από 1.100 ποιήματα που εξερευνούσαν με νηφαλιότητα και σύνεση τον πόνο, τη θλίψη, τη χαρά, τον έρωτα, τη φύση και την ίδια την τέχνη. Η ίδια καθαροέγραψε 800 περίπου από αυτά σε ξεχωριστά χειροποίητα βιβλιαράκια, τις προσωπικές της «εκδόσεις», που δεν άφηνε βέβαια να δει ανθρώπινο μάτι.
Παρά το γεγονός ότι μια χούφτα ποιημάτων της δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά, τυπώθηκαν ανώνυμα και τις περισσότερες φορές χωρίς τη συγκατάθεσή της, με ποιήματα που εμπιστεύτηκε σε επιστολές της σε φίλους, οικείους και συγγραφείς να βρίσκουν τελικά τον δρόμο της έμμεσης αυτής έκδοσης.
Για την παραγωγική αυτή εφταετία δεν είναι και πολλά γνωστά, με τους ιστορικούς να προσπαθούν πλέον να ανασυγκροτήσουν τα γεγονότα από τα γραπτά της. Φαίνεται λοιπόν να υπάρχει ισχυρό ρομαντικό δέσιμο με νεαρό που δεν κατονομάζεται ωστόσο, αλλά και τουλάχιστον ένα τραυματικό γεγονός στη ζωή της, που πάλι όμως περιβάλλεται από σκοτάδι. Η ίδια αναγνωρίζει σε επιστολή της το γεγονός πως θα χρειαζόταν έναν «οικοδιδάσκαλο» για να χαλιναγωγήσει τη δαιμονισμένη πένα της και να της δώσει συμβουλές για το πώς να εκδώσει το έργο της.
Οι μετακινήσεις που θα κάνει το 1864 και το 1865 στη Βοστόνη για θεραπεία στο μάτι θα είναι μάλιστα και οι τελευταίες φορές που θα έβγαινε έξω από το πατρικό κτήμα. Επιστρέφοντας το 1865 στην αγροικία έπειτα από 6μηνη παραμονή στην πόλη, σπάνια πια θα εγκατέλειπε το σπίτι...
Κατοπινά χρόνια
Η ποιήτρια είχε πια προσαρμοστεί στην απομόνωση που η ίδια επέβαλλε στη ζωή της, περνώντας τον χρόνο με τους γονείς και την αδελφή της. Συνεχίζει να γράφει ποιήματα, όχι όμως με την ίδια συχνότητα και επιμέλεια: δεν τα οργανώνει πλέον σε ποιητικές συλλογές, ενώ πολλά τα αφήνει ημιτελή. Τα χειρόγραφα της εποχής δείχνουν πιο προχειρογραμμένα από την περίοδο της εντατικής συγγραφής (1858-1865), με πολλά να είναι όντως γραμμένα πάνω σε οτιδήποτε.
Στην όψιμη αυτή περίοδό της, δείγμα του έργου της περιέρχεται στα χέρια συγγραφέων και εκδοτών, οι οποίοι έδειξαν ενδιαφέρον για μια ενδεχόμενη έκδοση. Ελάχιστα ποιήματά της βρίσκουν και πάλι τον δρόμο για τη δημοσιότητα, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις συνέβη και πάλι χωρίς την έγκριση της ποιήτριας.
Ο έρωτας θα κάνει και πάλι την εμφάνισή του στη ζωή της, αυτή τη φορά με τη μορφή ενός χήρου δικαστή, οικογενειακού φίλου, με τις επιστολές της Ντίκινσον να υποδεικνύουν ότι σκεφτόταν ακόμα και να τον παντρευτεί, αν και δεν το έκανε ποτέ.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της σημαδεύονται από αρρώστια και θάνατο: ο πατέρας της πεθαίνει το 1874, η μητέρα της το 1875, ο ανιψιός της το 1883 (σε ηλικία 8 ετών), ο δεσμός της το 1884 και η καλύτερή της φίλη το 1885. Από το 1883 πέφτει και η ίδια άρρωστη, με τα τόσα χρόνια ασθενειών να έχουν επιβαρύνει την υγεία της.
Η Έμιλι Ντίκινσον παρέμεινε σε κακή κατάσταση μέχρι και τον θάνατό της στις 15 Μαΐου 1886, φτάνοντας σε ηλικία 55 ετών. Μετά την κηδεία της, η αδελφή της Λαβίνια θα έβρισκε στο δωμάτιό της εκατοντάδες ποιήματα, τα οποία εκδόθηκαν σε τμήματα και ενότητες από το 1890 και έκτοτε. Οι πρώτες ποιητικές συλλογές της σημείωσαν σημαντική εκδοτική επιτυχία.
Η πρώτη μάλιστα επίσημη και επιμελημένη έκδοση του έργου της, το τρίτομο «The Poems of Emily Dickinson» σε επιμέλεια Thomas H. Johnson, δεν θα εμφανιζόταν πριν από το 1955. Παρά ταύτα, τα περιεκτικά, βασανισμένα και συναισθηματικά φορτισμένα ποιήματά της θα επηρέαζαν δραστικά την αμερικανική ποίηση του 20ού αιώνα, κάνοντας την Ντίκινσον μια από τις σημαντικότερες πένες της Αμερικής του 19ου αιώνα...
Είναι σαν να μη βγήκε ποτέ από την πολίχνη που μεγάλωσε και έζησε, ενώ αργότερα θα υιοθετήσει την πλήρη απομόνωση ως στάση ζωής.
Για τη ζωή της δεν είναι λοιπόν και πολλά γνωστά, όπως δεν θα ήταν και το έργο της, αν δεν έβρισκε η αδελφή της τα ανέκδοτα χειρόγραφα της Ντίκινσον μετά τον θάνατό της.
Γιατί η πλέον αναγνωρισμένη αμερικανή ποιήτρια του 19ου αιώνα δεν δημοσίευσε ούτε στίχο όταν ζούσε, με μια χούφτα ποιήματά της που βρήκαν τον δρόμο της έκδοσης να μην έχουν καν την έγκρισή της.
Το μεγάλο μυστήριο των αμερικανικών γραμμάτων έγραψε μανιωδώς μια σειρά από ποιήματα σε μια σύντομη χρονική περίοδο και μετά σίγησε για πάντα, για να αφήσει λες τους στίχους της να ακουστούν δυνατότερα...
Πρώτα χρόνια
Η Έμιλι Ντίκινσον γεννιέται στις 10 Δεκεμβρίου 1830 στο οικογενειακό κτήμα στο Άμχερστ της Μασαχουσέτης, με την οικογένεια να έχει δύο ακόμη παιδιά. Τα παιδικά χρόνια της Ντίκινσον αφιερώθηκαν στις σχολικές υποχρεώσεις, στις οικιακές ασχολίες αλλά και σε δραστηριότητες στο Κατηχητικό, σε ανάγνωση βιβλίων και σε μαθήματα τραγουδιού και πιάνο.
Μετά το πέρας της βασικής εκπαίδευσης, με τις επιδόσεις της να λογίζονται εξαιρετικές, η Ντίκινσον φοιτά στην ακαδημία Mount Holyoke College για έναν χρόνο, που είναι και το μεγαλύτερο διάστημα που έλειψε ποτέ από το σπίτι της.
Η νεαρή Έμιλι έδειχνε μια αξιοσημείωτη κοινωνικότητα -που θα αποσυρόταν βέβαια όσο ο καιρός περνούσε-, έχοντας πολλούς φίλους και φίλες στα πρώτα αυτά χρόνια της ζωής της. Ταυτόχρονα, είχε τουλάχιστον μία πρόταση γάμου, με την ίδια ωστόσο να μην παντρεύεται ποτέ.
Όντας πλέον στις αρχές των 20 ετών της ζωής της, η συγγραφή αρχίζει να διαδραματίζει ολοένα και πιο σημαίνοντα ρόλο, βρίσκοντας στην ποίηση έναν νέο κόσμο ιδεών. Τα ποιήματα της εποχής είναι ρομαντικά και σε τελείως άλλο τόνο από τα ώριμα έργα της. Παρ' όλα αυτά, κάποια βρίσκουν τον δρόμο της έκδοσης, είτε στην επιθεώρηση του κολεγίου το 1850 είτε σε τοπική εφημερίδα το 1852...
Τα παραγωγικά χρόνια της συγγραφής
Παρά το γεγονός ότι η Ντίκινσον άρχισε να ασχολείται σοβαρά με την ποίηση ήδη από την εφηβεία της, θα ήταν σε μια σχετικά σύντομη περίοδο συγγραφικού πυρετού που θα άφηνε λογοτεχνικό έργο: από το 1858-1865 γράφει και αποθηκεύει στα συρτάρια της εκατοντάδες ποιήματα, περίοδος που συμπίπτει βέβαια με το σημαντικότερο γεγονός της αμερικανικής ιστορίας του 19ου αιώνα, τον εμφύλιο πόλεμο Βορρά και Νότου.
Είναι βέβαια και μια περίοδος ραγδαίων αλλαγών για την ίδια, με την οικογένεια να επιστρέφει στο πατρικό κτήμα, τον μεγαλύτερο αδελφό της να παντρεύεται την καλύτερή της φίλη και το ζευγάρι να μένει μέσα στο κτήμα. Η ίδια έχει υιοθετήσει ωστόσο έναν ιδιαίτερο τρόπο ζωής, απολαμβάνοντας την ησυχία της και περνώντας ώρες στο κτήμα και το θερμοκήπιο ασχολούμενη με τη μεγάλη της αγάπη, την κηπουρική, όταν δεν έγραφε βεβαίως.
Μέχρι να κλείσει το 35ο έτος της ηλικίας της, είχε ήδη συγγράψει περισσότερα από 1.100 ποιήματα που εξερευνούσαν με νηφαλιότητα και σύνεση τον πόνο, τη θλίψη, τη χαρά, τον έρωτα, τη φύση και την ίδια την τέχνη. Η ίδια καθαροέγραψε 800 περίπου από αυτά σε ξεχωριστά χειροποίητα βιβλιαράκια, τις προσωπικές της «εκδόσεις», που δεν άφηνε βέβαια να δει ανθρώπινο μάτι.
Παρά το γεγονός ότι μια χούφτα ποιημάτων της δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά, τυπώθηκαν ανώνυμα και τις περισσότερες φορές χωρίς τη συγκατάθεσή της, με ποιήματα που εμπιστεύτηκε σε επιστολές της σε φίλους, οικείους και συγγραφείς να βρίσκουν τελικά τον δρόμο της έμμεσης αυτής έκδοσης.
Για την παραγωγική αυτή εφταετία δεν είναι και πολλά γνωστά, με τους ιστορικούς να προσπαθούν πλέον να ανασυγκροτήσουν τα γεγονότα από τα γραπτά της. Φαίνεται λοιπόν να υπάρχει ισχυρό ρομαντικό δέσιμο με νεαρό που δεν κατονομάζεται ωστόσο, αλλά και τουλάχιστον ένα τραυματικό γεγονός στη ζωή της, που πάλι όμως περιβάλλεται από σκοτάδι. Η ίδια αναγνωρίζει σε επιστολή της το γεγονός πως θα χρειαζόταν έναν «οικοδιδάσκαλο» για να χαλιναγωγήσει τη δαιμονισμένη πένα της και να της δώσει συμβουλές για το πώς να εκδώσει το έργο της.
Οι μετακινήσεις που θα κάνει το 1864 και το 1865 στη Βοστόνη για θεραπεία στο μάτι θα είναι μάλιστα και οι τελευταίες φορές που θα έβγαινε έξω από το πατρικό κτήμα. Επιστρέφοντας το 1865 στην αγροικία έπειτα από 6μηνη παραμονή στην πόλη, σπάνια πια θα εγκατέλειπε το σπίτι...
Κατοπινά χρόνια
Η ποιήτρια είχε πια προσαρμοστεί στην απομόνωση που η ίδια επέβαλλε στη ζωή της, περνώντας τον χρόνο με τους γονείς και την αδελφή της. Συνεχίζει να γράφει ποιήματα, όχι όμως με την ίδια συχνότητα και επιμέλεια: δεν τα οργανώνει πλέον σε ποιητικές συλλογές, ενώ πολλά τα αφήνει ημιτελή. Τα χειρόγραφα της εποχής δείχνουν πιο προχειρογραμμένα από την περίοδο της εντατικής συγγραφής (1858-1865), με πολλά να είναι όντως γραμμένα πάνω σε οτιδήποτε.
Στην όψιμη αυτή περίοδό της, δείγμα του έργου της περιέρχεται στα χέρια συγγραφέων και εκδοτών, οι οποίοι έδειξαν ενδιαφέρον για μια ενδεχόμενη έκδοση. Ελάχιστα ποιήματά της βρίσκουν και πάλι τον δρόμο για τη δημοσιότητα, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις συνέβη και πάλι χωρίς την έγκριση της ποιήτριας.
Ο έρωτας θα κάνει και πάλι την εμφάνισή του στη ζωή της, αυτή τη φορά με τη μορφή ενός χήρου δικαστή, οικογενειακού φίλου, με τις επιστολές της Ντίκινσον να υποδεικνύουν ότι σκεφτόταν ακόμα και να τον παντρευτεί, αν και δεν το έκανε ποτέ.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της σημαδεύονται από αρρώστια και θάνατο: ο πατέρας της πεθαίνει το 1874, η μητέρα της το 1875, ο ανιψιός της το 1883 (σε ηλικία 8 ετών), ο δεσμός της το 1884 και η καλύτερή της φίλη το 1885. Από το 1883 πέφτει και η ίδια άρρωστη, με τα τόσα χρόνια ασθενειών να έχουν επιβαρύνει την υγεία της.
Η Έμιλι Ντίκινσον παρέμεινε σε κακή κατάσταση μέχρι και τον θάνατό της στις 15 Μαΐου 1886, φτάνοντας σε ηλικία 55 ετών. Μετά την κηδεία της, η αδελφή της Λαβίνια θα έβρισκε στο δωμάτιό της εκατοντάδες ποιήματα, τα οποία εκδόθηκαν σε τμήματα και ενότητες από το 1890 και έκτοτε. Οι πρώτες ποιητικές συλλογές της σημείωσαν σημαντική εκδοτική επιτυχία.
Η πρώτη μάλιστα επίσημη και επιμελημένη έκδοση του έργου της, το τρίτομο «The Poems of Emily Dickinson» σε επιμέλεια Thomas H. Johnson, δεν θα εμφανιζόταν πριν από το 1955. Παρά ταύτα, τα περιεκτικά, βασανισμένα και συναισθηματικά φορτισμένα ποιήματά της θα επηρέαζαν δραστικά την αμερικανική ποίηση του 20ού αιώνα, κάνοντας την Ντίκινσον μια από τις σημαντικότερες πένες της Αμερικής του 19ου αιώνα...
Ελληνικές μεταφράσεις
- Επειδή Δεν Άντεχα να Ζήσω Φωναχτά, Ποιήματα και επιστολές, επιμέλεια:Λιάνα Σακελλίου, μετάφραση: Λιάνα Σακελλίου, Άρτεμις Γρίβα, Φρόσω Μαντά, Αθήνα, Gutenberg 2013
- Φύση: Ποιήματα της Έμιλυ Ντίκινσον, Άννα Δασκαλοπούλου, Αθήνα: Ειδική Εκδοτική 1995
- Ποιήματα,, ἐπιλογή - μετάφραση Ἀγγελική Σιδηρά, Ἀθήνα: Ἑρμείας 1996
- Επι-γράμματα, εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Κώστας Ιωάννου, Κορωπί: Κρωπία 2000
- Emily Dickinson: Ἡ ποιήτρια τῶν ἑπομένων ἐποχῶν, ἐπιλογή καί μετάφραση ποιημάτων, πρόλογος καί σχόλια Κώστας Ἰωάννου, Κορωπί: Κρωπία 2000
- Ζωή: Ποιήματα, μετάφραση Άννα Δασκαλοπούλου, Αθήνα: Ζαχαρόπουλος 2003
- Το μέγα ύδωρ : Εικοσιεπτά ποιήματα, μετάφραση - πρόλογος Διονύσης Καψάλης, Αθήνα: Άγρα 2004
- 44 ποιήματα και 3 γράμματα, επιλογή - μετάφραση - σχολιασμός - επίμετρο Ερρίκος Σοφράς, Αθήνα: Ροδακιό 2005
- Μιά ὥρα εἶναι μιά θάλασσα: Τά ὀλιγόστιχα, εἰσαγωγή, μετάφραση, σχόλιαΚώστας Ἰωάννου, Κορωπί: Κρωπία 2005
- Αγάπη : Ποιήματα, μετάφραση Άννα Δασκαλοπούλου; ζωγραφικήΘανάσης Καραμήτας, Αθήνα: Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος 2005
- Τό ἀνεξάντλητα Σημαῖνον: 91 ποιήματα, ἐπιλογή - μετάφραση - πρόλογοςἝλλη Συναδινού, Ἀθήνα: Ἰδεόγραμμα 2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου