Ελίζα Οζεσκόβα

Η Ελίζα Ορσέσκοβα (πολωνικά: Eliza Orzeszkowa, λευκορωσικά: Эліза Ажэшка, 6 Ιουνίου 1841 - 18 Μαΐου 1910) ήταν Πολωνίδα μυθιστοριογράφος και μία από τις κυριότερες μορφές του θετικισμού στην Πολωνία. Το 1905, μαζί με τον Χένρικ Σιενκιέβιτς, υπήρξε υποψήφια για Νόμπελ Λογοτεχνίας. Γόνος ευγενικής οικογένειας, γεννήθηκε στο Μιλκόβισνα και πέθανε στο Γκρόντνο (σήμερα μέρος της Λευκορωσίας).Σε ηλικία 16 ετών παντρεύτηκε τον Πιοτρ Ορσέσκο, έναν ευγενή, και κατά τα διπλάσια χρόνια μεγαλύτερό της, ο οποίος εξορίστηκε μετά την εξέγερση του 1863. Το 1869, χώρισαν με κάθε επισημότητα. Το 1894, παντρεύτηκε ξανά, με τον Στάνισλαβ Ναχόρσκι, με τον οποίον διατηρούσαν σχέση 30 περίπου ετών, ο οποίος, όμως, απεβίωσε λίγα χρόνια μετά τον γάμο.

Στο συγγραφικό της έργο υπάρχουν 20 μυθιστορήματα και 120 δυναμικά σκετς, δράματα και νουβέλες. Το κυριότερο θέμα του έργου της ήταν η κοινωνία της υπό κατοχή χώρας της. Μερικά παραδείγματα του έργου της είναι το Eli Makower (1875), το οποίο σχολιάζει τις σχέσεις των Εβραίων με τους ευγενείς, καθώς και το Meir Ezofowicz (1878), το οποίο εστιάζεται στη διαμάχη των χριστιανών Εβραίων με τους μοντέρνους ελευθεριστές. Άλλα γνωστά της έργα είναι τα δύο που έγραψε για τον ποταμό Νέμεν (μέρος σήμερα της Λευκορωσίας), το Cham και το Nad Niemnem, το 1888. Το δεύτερο θεωρείται μάλλον το πιο δημοφιλές της έργο, το οποίο σε κάποιες περιπτώσεις συγκρίνεται με το Pan Tadeusz, το οποίο έχει θέμα την πολωνική αριστοκρατία απέναντι στις πολιτικές και κοινωνικές εντολές.

Η μελέτη της στον πατριωτισμό και στον κοσμοπολιτισμό, έκανε την εμφάνισή της το 1880. Τόμοι του έργου της κυκλοφόρησαν στη Βαρσοβία, μεταξύ το 1884 και το 1888. Πολλά έργα της είναι διαθέσιμα και στη γερμανική γλώσσα. Στο Νόμπελ στο οποίο υπήρξε υποψήφια δεν μοιράστηκε από την επιτροπή, με τον Σιενκιέβιτς να το κερδίζει (υποψήφιος υπήρξε και το Τολστόι).

Επιλεκτική εργογραφία

• Obrazek z lat głodowych 1866
• Ostatnia miłość, 1868
• Z życia realisty, 1868
• Na prowincji, 1870
• W klatce, 1870
• Cnotliwi, 1871
• Pamiętnik Wacławy, 1871
• Pan Graba, 1872
• Na dnie sumienia, 1873
• Marta, 1873
• Eli Makower, 1875
• Rodzina Brochwiczów, 1876
• Pompalińscy, 1876
• Maria, 1877
• Meir Ezofowicz, 1878
• Z różnych sfer, 1879–1882
• Widma, 1881
• Sylwek Cmentarnik, 1881
• Zygmunt Ławicz i jego koledzy, 1881
• Bańka mydlana, 1882–1883
• Pierwotni, 1883
• Niziny, 1885
• Dziurdziowie, 1885
• Mirtala, 1886
• Nad Niemnem (On the Niemen), 1888
• Cham (The Boor), 1888
• Panna Antonina (collection of novels), 1888
• W zimowy wieczór (collection of novels), 1888
• Czciciel potęgi, 1891
• Jędza, 1891
• Bene nati, 1891
• Westalka, 1891
• Dwa bieguny, 1893
• Melancholicy, 1896
• Australczyk, 1896
• Iskry (collection of novels), 1898
• Argonauci (The Argonauts), 1900
• Ad astra. Dwugłos, 1904
• I pieśń niech zapłacze, 1904
• Gloria victis (collection of novellas), 1910

Δημοσιογραφία και κοινωνική δικαιοσύνη

• Kilka słów o kobietach (On women), 1870
• Patriotyzm i kosmopolityzm, 1880
• O Żydach i kwestii żydowskiej, 1882