Ελένη Νεγρεπόντη-Ουράνη

Η Ελένη Ουράνη - το γένος Νεγρεπόντη (1896)- (8 Δεκεμβρίου 1971) ήταν κριτικός λογοτεχνίας και θεάτρου και συγγραφέας. Έγινε γνωστή με το ψευδώνυμο Άλκης Θρύλος.

Γεννήθηκε το 1896 στην Αθήνα και ήταν γόνος πλούσιας οικογένειας. Πατέρας της ήταν ο Μιλτιάδης Νεγρεπόντης, οικονομολόγος, πρωτοπόρος του προσκοπισμού στην Ελλάδα και υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου, και μητέρα της η Μαρία Νεγροπόντη, δημιουργός του σώματος της Σχολής Αδελφών και Εθελοντριών Αδελφών Νοσοκόμων. Ήρθε σε πρώτο γάμο με τον Πολύβιο Κορύλλο, καθηγητή Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και περί το 1930 σε δεύτερο γάμο με τον ποιητή και λογοτέχνη Κώστα Ουράνη. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία και την κριτική καλλιεργώντας έτσι την κλίση της στα γράμματα και στην κριτική σκέψη. Εμφανίστηκε το 1915 στο Νουμά, «Βωμός» και Πυρσός» και στην εφημερίδα «Ακρόπολις», δείχνοντας άμεσα τις κατοπινές τάσεις της στην κριτική, την ποίηση και το θεατρικό λόγο. Παράλληλα δημοσιεύει δύο μονόπρακτα, «Ο χορός του βοριά» και «Η ομορφιά που σκοτώνει», ποιήματα, καθώς και τα πρώτα κριτικά κείμενα. Το 1920 γίνεται μέλος του Συνδέσμου Ελληνίδων υπέρ των Δικαιωμάτων της Γυναικός, ενώ παράλληλα επιδίδεται στην αρθρογραφία με θέμα το φεμινισμό. Το 1924 δημοσιεύει δύο κριτικές προσεγγίσεις για τον Διονύσιο Σολωμό και τον Κωστή Παλαμά. Από το 1927 και μετά, συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά και εφημερίδες, ανάμεσα σε αυτά την Νέα Εστία όπου είχε τη στήλη της θεατρικής κριτικής, το Νουμά και την Ακρόπολη, στα οποία δημοσίευε κριτικές μελέτες για Έλληνες λογοτέχνες και θεατρικές παραστάσεις. Έγραψε επίσης πολλά κείμενα ταξιδιωτικών εντυπώσεων με έντονα λυρικά χαρακτηριστικά. Ήταν υποστηρίκτρια του δημοτικισμού και του φεμινισμού. Έγραψε άρθρα για φεμινιστικά ζητήματα και διετέλεσε μέλος του Συνδέσμου Ελληνίδων υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών στα τέλη της δεκαετίας του 1910 και στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Τα έργα της διακρίνονται για την πρωτοτυπία και το ρεαλισμό των απόψεών της. Ως κριτικός θεάτρου διακρίθηκε για την ειλικρίνεια και την πνευματική της καλλιέργεια στην οποία είναι έντονη ή επίδραση της γαλλικής κουλτούρας, αλλά και για έναν έντονο υποκειμενισμό, υποκινούμενο από τις στιγμιαίες συγκινήσεις και τις συναισθηματικές της καταστάσεις. Το 1950 συμμετέχει ως ιδρυτικό μέλος της Ομάδας των Δώδεκα (1950-1967), η οποία αποσκοπούσε στη θέσπιση έγκριτων λογοτεχνικών βραβείων, κατ’ αρχάς για την πεζογραφία και ακολούθως για άλλα λογοτεχνικά είδη, καθώς και της Ένωσης Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών και μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Εθνικού Θεάτρου και των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας. Το 1963 θεσμοθετεί, στο πλαίσιο της «Ομάδας των Δώδεκα», το Βραβείο «Μαρία Νεγρεπόντη» εις μνήμην της μητέρας της. Το 1963, όταν με το Βασιλικό Διάταγμα 105/1963 συστάθηκε το ίδρυμα Ταινιοθήκη της Ελλάδος, ήταν από τα ιδρυτικά μέλη, μαζί με τους Αγλαία Μητροπούλου, Μόνα Μητροπούλου, Άγγελο Προκοπίου, Στρατή Μυριβήλη, Ηλία Βενέζη, Ειρήνη Καλκάνη, Μιχάλη Κακογιάννη, Ελένη Βλάχου, Νίκο Κούνδουρο, Σπύρο Σκούρα, Γρηγόρη Γρηγορίου, Γιώργο Ζερβό, Βίκτωρα Μιχαηλίδη και άλλους. Το 1968 της απονεμήθηκε το κρατικό βραβείο ταξιδιωτικών εντυπώσεων. Το 1969 αναγορεύεται μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1971 έγινε η πρώτη Ελληνίδα που εκλέχτηκε ακαδημαϊκός. Η Ελένη Ουράνη, προς τιμήν της ίδιας, αλλά και του συζύγου της, κληροδότησε τη μεγάλη περιουσία της στο ίδρυμα, με στόχο την ευρύτερη καλλιέργεια της πνευματικής ζωής του Ελληνισμού. Το 1970 ή Ακαδημία Αθηνών με το κληροδότημα της Ελένης Ουράνη, ίδρυσε το Ινστιτούτο ή Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη αλλά και το ομώνυμο βραβείο, με απώτερο σκοπό τη χρηματική ενίσχυση της λογοτεχνίας μέσω αυτού. Το Ίδρυμα Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών αναλαμβάνει χορηγίες στο χώρο του πολιτισμού, βραβεύσεις συγγραφέων, υποτροφίες σπουδαστών αλλά και έδρες νεοελληνικών σπουδών στο εξωτερικό. Η Ελένη Ουράνη πέθανε στις 8 Δεκεμβρίου 1971.

Εργογραφία

• Κωστής Παλαμάς(Τρισεύγενη) μελέτη (1924).
• Στοχασμοί για το δημοτικό τραγούδι και άλλοι στοχασμοί (1928).
• Μορφές της ελληνικής πεζογραφίας (3 τ., 1962-1963),
• Μορφές και θέματα του θεάτρου (2 τ.,1961).
• Συζητήσεις με τον εαυτό μου μελέτη (1930).
• Μορφές και θέματα του θεάτρου Α' Τόμος -΄Β Τόμος μελέτη (1932).
• Μορφές της ελληνικής πεζογραφίας Α' Τόμος -΄Β Τόμος μελέτη (1934).

Ι.Πεζογραφία

• 1927 Η δέκατη τρίτη ώρα· Τραγούδια, διηγήματα. Αθήνα, Σαριβαξεβάνης

ΙΙ.Δοκίμιο[

• 1923 Σολωμός, τυπ. Εστία και 1924 Ανατύπωση από το Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου
• Κωστής Παλαμάς. Αθήνα, Αθηνά, 1924.
• 1925 Κριτικές μελέτες ΙΙΙ. Αθήνα, Σαριβαξεβάνης
• 1928 Στοχασμοί για το δημοτικό τραγούδι· Και άλλοι στοχασμοί· Κριτικές μελέτες IV. Αθήνα, τυπ. Καλλέργη
• 1962 Μορφές της ελληνικής πεζογραφίας. Αθήνα, Δίφρος
• 1961 Συζητήσεις με τον εαυτό μου. Αθήνα, Δίφρος
• 1961 Μορφές και θέματα του θεάτρου. Αθήνα, Δίφρος
• 1962 Μορφές και θέματα του θεάτρου· Δεύτερη σειρά. Αθήνα, Δίφρος
• 1963 Μορφές της ελληνικής πεζογραφίας· Και μερικές άλλες μορφές. Αθήνα, Δίφρος
• 1977 Το Ελληνικό Θέατρο Α΄· 1927-1933. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών – Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1977 Το Ελληνικό Θέατρο Β΄· 1934-1940. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών – Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1978 Το Ελληνικό Θέατρο Δ΄ · 1945-1948. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών – Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1979 Το Ελληνικό Θέατρο Ε΄· 1949-1951. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών – Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1979 Το ελληνικό θέατρο Στ΄ · 1952-1955. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών - Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1979 Το ελληνικό θέατρο Ζ΄ · 1956-1958. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών - Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1980 Το ελληνικό θέατρο Η΄ · 1959-1961. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών - Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1980 Το ελληνικό θέατρο Θ΄ · 1962-1963. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών - Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1981 Το ελληνικό θέατρο Ι΄· 1964 – 1961. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών – Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• 1981 Το ελληνικό θέατρο ΙΑ΄· 1867-1969. Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών – Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• Αφορμές Α΄. Αθήνα, Εστία, χ.χ.
  

ΙΙΙ.Θέατρο

• 1915 Ο χορός του Βοριά – Η ομορφιά που σκοτώνει· Μονόπραχτα δράματα. Αθήνα, τυπ. Εστία

ΙV.Ταξιδιωτική λογοτεχνία

• 1962 Εκδρομές και ταξίδια· Ταξίδια σε ξένες χώρες· Σειρά πρώτη. Αθήνα, Δίφρος
• 1963 Εκδρομές και ταξίδια · Ταξίδια σε ξένες χώρες· Σειρά δεύτερη. Αθήνα, Δίφρος
• 1968 Εκδρομές και ταξίδια· Τόμος Γ΄. Αθήνα, Εστία

Πηγή]

• Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα, έργα, ρεύματα, όροι, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2007, στο λήμμα «Άλκης Θρύλος»
• http://critics.ekebi.gr/thrilos/chrono.asp
• http://www.idrimaurani.gr/
• http://www.ert.gr/komotini-alkis-thrilos-apo-to-chthes-sto-simera/, 7/12/2015

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

•  Περισκόπιο, Άλκης Θρύλος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)