Μαργκερίτ Γιουρσενάρ

Η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ (γαλλ. Marguerite Yourcenar) (8 Ιουνίου 1903 – 17 Δεκεμβρίου 1987) ήταν Γαλλίδα συγγραφέας και ποιήτρια, μια από τις κορυφαίες λογοτεχνικές μορφές της Γαλλίας του εικοστού αιώνα. Η σημασία της συνεισφοράς της στη λογοτεχνία αναγνωρίστηκε μέσα από πολυάριθμες διακρίσεις, με κυριότερη την αναγόρευσή της ως μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας το 1980. Ήταν η πρώτη γυναίκα που κατέκτησε παρόμοια θέση.

Βιογραφία

H Γιουρσενάρ γεννήθηκε στις Βρυξέλλες. Ήταν κόρη του Γάλλου αξιωματικού Μισέλ Κλινεβέρκ ντε Κραγιενκούρ και της Βελγίδας Φερνάντ ντε Καρτιέ, η οποία πέθανε δέκα μέρες μετά τη γέννα. Η Μαργκερίτ ντε Κραγιενκούρ (γαλλ. Marguerite de Crayencour), όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, μεγάλωσε σε ένα εύπορο και πνευματικό περιβάλλον, με δασκάλους κατ' οίκον. Απέκτησε από νωρίς πλατιά παιδεία, επιδεικνύοντας ιδιαίτερη κλίση στα Λατινικά και Αρχαία Ελληνικά. Δημιούργησε το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Γιουρσενάρ με αναγραμματισμό του πραγματικού επωνύμου της (Crayencour) όταν εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή, «Le jardin des chimères» (Ο κήπος των χιμαιρών), σε ηλικία 16 ετών.

Σπούδασε και έζησε στην Ευρώπη μέχρι το 1942, οπότε εγκαταστάθηκε μόνιμα στις ΗΠΑ, στο νησί Μάουντ Ντέζερτ της πολιτείας Μέιν. Έμεινε εκεί σε ένα παλιό ξύλινο σπίτι μέχρι το τέλος της ζωής της. Έζησε σχεδόν σαράντα χρόνια μαζί με τη φίλη και σύντροφό της Γκρέις Φρικ. Η αποδοχή της ομοφυλοφιλίας ήταν το θέμα του πρώτου μυθιστορήματός της «Αλέξης, ή σπουδή του μάταιου αγώνα» με ήρωα έναν νεαρό που παρά τον γάμο του δεν καταφέρνει να καταπνίξει τις ομοφυλοφιλικές επιθυμίες του.

Το 1951 εκδόθηκε το μυθιστόρημα «Αδριανού απομνημονεύματα», το οποίο συνέγραφε σχεδόν επί δέκα χρόνια. Το έργο αυτό γνώρισε τεράστια εμπορική επιτυχία και έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τους κριτικούς. Το βιβλίο έχει τη μορφή αποχαιρετιστήριου γράμματος από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Αδριανό, στο διάδοχό του, Μάρκο Αυρήλιο και αποτελεί ένα μακρύ διαλογισμό πάνω στην ιδέα της εξουσίας, της αυτοκρατορίας, της διακυβέρνησης και του έρωτα. Ένα μεγάλο μέρος του έργου αφιερώνεται στη σχέση του Αυτοκράτορα με τον Έλληνα νέο Αντίνοο. Διακρίνεται από το ψυχολογικό του βάθος και την ακριβή αναπαράσταση της ελληνιστικής Ρώμης.

Ιδιαίτερα στενή ήταν η σχέση της Γιουρσενάρ με την Ελλάδα και η αγάπη της για τον Ελληνικό πολιτισμό. Επιμελήθηκε την ανθολογία ελληνικής ποίησης «Το στεφάνι και η λύρα» και εξέδωσε το δοκίμιο «Κριτική παρουσίαση του Κ. Π. Καβάφη». Ήταν φίλη της Ιωάννας Χατζηνικολή, η οποία εξέδωσε τα βιβλία της στα Ελληνικά, και διατηρούσε σχέσεις μεταξύ άλλων και με τoν Ανδρέα Εμπειρίκο. Η Ελλάδα ήταν ένας από τους αγαπημένος προορισμούς των αναρίθμητων ταξιδιών της.

Το 1980 η Γαλλική Ακαδημία έσπασε την παράδοση 345 ετών και δέχτηκε την Μαργκερίτ Γιουρσενάρ ως την πρώτη γυναίκα ανάμεσα στους σαράντα «αθανάτους». Η Γιουρσενάρ ταξίδευε ακατάπαυστα σε όλο τον κόσμο σχεδόν μέχρι τον θάνατό της, σε ηλικία 84 ετών, από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Βιβλιογραφία

Το σύνολο σχεδόν του συγγραφικού έργου της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ κυκλοφορεί μεταφρασμένο στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Χατζηνικολή:

• Alexis (Αλέξης, 1929)
• La nouvelle Eurydice (Η νέα Ευρυδίκη, 1931)
• Πίνδαρος (1932)
• Denier du rêve Ο οβολός του ονείρου (1934, αναθεωρημένο 1958-1959)
• Feux (Φωτιές, 1936) ― μετάφρ.Ιωάννα Χατζηνικολή
• Διηγήματα της Ανατολής (1938)
• Les Songes et les Sorts (Τα όνειρα και οι μοίρες, 1938)
• Le Coup de grâce (Η χαριστική βολή, 1939)
• Mémoires d’Hadrien (Αδριανού Απομνημονεύματα, 1951) ― μετάφρ.Ιωάννα Χατζηνικολή
• Électre ou la Chute des masques (Ηλέκτρα ή πέφτουν οι μάσκες, 1954)
• Présentation critique de Constantin Cavafy 1863-1933, suivie d'une traduction intégrale des ses Poèmes (Κριτική παρουσίαση του Κωνσταντίνου Καβάφη με μετάφραση όλων των ποιημάτων του, 1958)
• Sous bénéfice d'inventaire (Επ' ωφελεία απογραφής, ελλην. τίτλος "Με την επιφύλαξη της εξακρίβωσης", 1962)
• Œuvre au noir (Έργο σε μαύρο, ελλην.τίτλος : Η Άβυσσος, 1968) ― μετάφρ.Ιωάννα Χατζηνικολή
• Θέατρο Ι και ΙΙ (1971)
• "Le Labyrinthe du monde" (Ο Λαβύρινθος του κόσμου)
• *Souvenirs pieux (Ευλαβικές αναμνήσεις, 1974) ― μετάφρ.Ιωάννα Χατζηνικολή
  • Archives du Nord (Αρχεία του Βορρά, 1977)
  • Quoi ? L'Éternité (Τί; Η αιωνιότητα, 1988)
• La Couronne et la Lyre (Το στεφάνι και η λύρα, ανθολογία αρχαίων ελληνικών ποιημάτων, 1979)
• Mishima ou la Vision du vide (Μισίμα ή το όραμα του κενού, 1980)
• Με ανοιχτά τα μάτια (1981)
• Anna, Soror (1981)
• Comme l'eau qui coule (Σαν το νερό που κυλάει, 1982)
• Le Temps, ce grand sculpteur (Η σμίλη του χρόνου, 1984)
• Le Tour de la prison (Ο γύρος της φυλακής, 1991)

Πηγές

• "Τα όνειρα της Γιουρσενάρ" του Γιώργου Κορδομενίδη, Καθημερινή, 14 Σεπτεμβρίου 2008, ανακτήθηκε 19 Δεκεμβρίου 2010.
• "Στην τροχιά της αθανασίας" του Αριστομένη Καλκαβούρα, Το Βήμα, 24 Αυγούστου 2003, ανακτήθηκε 19 Δεκεμβρίου 2010.
• "Μαργκερίτ Γιουρσενάρ",Το Βήμα, 14 Απριλίου 2002, ανακτήθηκε 19 Δεκεμβρίου 2010.
• "Μαθήματα ζωής από τη Μαργκερίτ Γιουρσενάρ", της Ελένης Γκίκα, Έθνος, 14 Μαΐου 2008, ανακτήθηκε 19 Δεκεμβρίου 2010.