Τώνια Μαρκετάκη

.

Η Τώνια Μαρκετάκη γεννήθηκε το 1942. Σπούδασε με υποτροφία στο Ινστιτούτο Ανωτάτων Κινηματογραφικών Σπουδών Ι.D.Η.Ε.C. Εργάστηκε σαν βοηθός Σκηνοθέτη και βοηθός Μοντέρ κοντά στον Ζαν-Λυκ-Γκοντάρ και τον Νίκολας Ρέυ στο Λονδίνο. Στην Αθήνα εργάστηκε ως καλλιτεχνική συντάκτις, διευθύντρια σελίδας «Γραμμάτων και Τεχνών» και κριτικός κινηματογράφου για τα έντυπα «Δημοκρατική Αλλαγή», «ΤΟ ΒΗΜΑ», και «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ». Πολυβραβευμένη Σκηνοθέτης του Κινηματογράφου για τις ταινίες της «ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΙΑΙΟΣ» 1973,(3 Α' Βραβεία Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), «Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ» 1983,(8 Α' Κρατικά Βραβεία & Βραβείο Καλύτερης Μεσογειακής Ταινίας (Χρυσό Κλαδί Ελιάς), Φεστιβάλ Μπαστιά (Κορσική). «ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΝΕΣ ΝΥΧΤΕΣ» 1992,(5 Α' Κρατικά & 2 Α' Βραβεία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) ήταν παράλληλα σεναριογράφος και παραγωγός των ταινιών της. Εκπροσώπησε, επάξια, με τις ταινίες της την Ελλάδα στα Διεθνή Κινηματογραφικά Φεστιβάλ. Έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε την τηλεοπτική σειρά ΛΕΜΟΝΟΔΑΣΟΣ, βασισμένη στο βιβλίο του Κοσμά Πολίτη. Σκηνοθέτησε ντοκιμαντέρ στο Αλγέρι και την Ελλάδα. Σκηνοθέτησε θεατρικά έργα. Εργάστηκε σαν Βοηθός Γενικού Διευθυντή στην Κρατική Τηλεόραση. Έκανε Ραδιοφωνικές Εκπομπές (τα κείμενα της ήταν πραγματικά Δοκίμια). Έγραψε ποιήματα και πεζά. Έκανε μεταφράσεις βιβλίων από την αγγλική και γαλλική γλώσσα που όλα έχουν εκδοθεί (των Γκυγιώμ Απολλιναίρ, Β.Γκέρσον, Τζακ Λόντον, και πολλών άλλων). Μετέφρασε από τα αρχαία ελληνικά τον «ΟΙΔΙΠΟΔΑ ΤΥΡΑΝΝΟ», τους «ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΙΣ» και την «ΑΝΤΙΓΟΝΗ». Τελευταία της μεταφραστική εργασία (ανολοκλήρωτη), ΤΑ ΟΡΦΙΚΑ, εκδόθηκαν από τον ΕΞΑΝΤΑ μετά το θάνατο της, Έγραψε το Σενάριο «ΚΥΡΑ ΚΥΡΑΛΙΝΑ» βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Παναίτ Ιστράτι και έκανε όλη την προεργασία για τα γυρίσματα της ταινίας, όμως την πρόλαβε ο θάνατος στα 52 της χρόνια. Μετά το θάνατο της, η Σκηνοθέτης Ελένη Αλεξανδράκη, έγραψε το Σενάριο και Σκηνοθέτησε την ταινία «ΤΩΝΙΑ ΜΑΡΚΕΤΑΚΗ» με θέμα τη ζωή και το έργο της. (ΑΥΤΟ)ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Σπούδασε κινηματογράφο στο IDHEC. Ξεκίνησε την ένταξη της στον ελληνικό χώρο ως δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου στις εφημερίδες «Δημοκρατική Αλλαγή», «Το Βήμα» και στο περιοδικό «Ταχυδρόμος». Το 1967, έκανε την πρώτη ταινία της μικρού μήκους (Ο Γιάννης και ο δρόμος), την ίδια χρονιά, φυλακίστηκε κι εξορίστηκε. Δούλεψε στην Αγγλία, ως βοηθός μοντέρ, και στο Αλγέρι, ως σκηνοθέτης εκπαιδευτικών ταινιών για αγράμματους αγρότες. Το 1973, έκανε την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Ιωάννης ο βίαιος (βραβεία σκηνοθεσίας, σεναρίου, α' ανδρικού ρόλου). Το 1976, μια επόμενη ταινία ξεκινά και δεν ολοκληρώνεται (ήθελε να είναι επιστημονικής φαντασίας στην Ελλάδα εκείνης της εποχής). Μεταφράζει βιβλία και εκλαικευτικά επιστημονικά άρθρα για λαϊκά περιοδικά. Δουλεύει ως βοηθός του διευθυντή της ΕΡΤ, παραιτείται, κι όταν παραιτείται και ο διευθυντής, σκηνοθετεί το Λεμονόδασος, κινηματογραφημένη σειρά πάνω στο μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη. Σκηνοθετεί για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και το Θεατρικό Εργαστήρι της Θεσσαλονίκης, ενώ το σενάριο για την Τιμή της αγάπης απορρίπτεται δύο φορές από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Όταν, κάποτε, εγκρίνεται, η ταινία γυρίζεται (το 1983), παίρνει επτά Κρατικά Βραβεία (μεταξύ αυτών και το βραβείο σεναρίου) και το Βραβείο Καλύτερης Μεσογειακής Ταινίας, και καταχωρείται στο International Film Guide ως μία από τις δέκα καλύτερες ελληνικές ταινίες από το 1960 και μετά. Η επόμενη ταινία της διακόπτεται ένα μήνα πριν την έναρξη των γυρισμάτων, και η Μαρκετάκη ξαναδουλεύει ως μεταφράστρια, μοντέζ κ.λπ. Η μετάφραση της της Αντιγόνης σκηνοθετείται από τον Πάνο Γλυκοφρύδη, ενώ η ίδια σκηνοθετεί το Φονιά του Ευθυμιάδη για το Θέατρο Πολίχνης της Θεσσαλονίκης. Το σενάριο για τις Κρυστάλλινες νύχτες απορρίπτεται, εγκρίνεται, ξανα-απορρίπτεται, ξανα-εγκρίνεται και, τελικά, παίρνει Κρατικό Βραβείο τον Ιανουάριο του 1992, ενώ κατατροπώνεται από τους κριτικούς τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου. (1993) ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ 1960-1964 Σπουδές στο Παρίσι: Institut des Hautes Etudes Cinematographiques (IDHEC) - Ecole d'art dramatique du Τ.Ν.Ρ. (Theatre National Populaire) υπό τη διεύθυνση του Georges Wilson. 1964-1967 Εργάζεται στην Αθήνα ως καλλιτεχνική συντάκτις, διευθύ¬ντρια σελίδας «Γραμμάτων και Τεχνών», κριτικός κινηματογράφου, για τα έντυπα «Δημοκρατική Αλλαγή», «Το Βήμα» και «Ταχυδρόμος». Πρώτη ταινία (μικρού μήκους): Ο Γιάννης και ο δρόμος. Φυλακή, καταδίκη με αναστολή, εξορία. 1967 - 1968 - 1971 Λονδίνο-Παρίσι-Αλγέρι: Βοηθός σκηνοθέτη και βοηθός μοντέρ στις ταινίες One plus one του Jean-Luc Godard και What? του Nicholas Ray. Τρία εκπαιδευτικά ντοκιμαντέρ για αγρότες, για λογαριασμό του Υπουργείου Γεωργίας της Αλγερίας. Ιωάννης ο βίαιος: Παραγωγή, Σενάριο, Σκηνοθεσία. Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: Βραβεία σκηνοθεσίας, σεναρίου και α ' ανδρικού ρόλου. 1973 Ο Ιωάννης ο βίαιος εκπροσωπεί την Ελλάδα στα Φεστιβάλ Βερολίνου και Σαν Ρέμο. 1974 Νίσυρος: Ντοκιμαντέρ. 1975 Εργάζεται ως Βοηθός Γενικού Διευθυντή Τηλεόρασης. 1977 Λεμονόδασος: Τηλεοπτική σειρά 9 επεισοδίων. 1978  Επίδαυρος: Ντοκιμαντέρ 1979 Κυκλοφορεί σε μετάφραση της Το κάλεσμα της άγριας φύσης του Jack London. 1980 Το τέλος του Γ. Χριστοφιλάκη, στο Κ.Θ.Β.Ε. Ένα παράξενο απόγευμα του Α. Δωριάδη, στο Κ.Θ.Β.Ε. Μετάφραση: Οιδίπους τύραννος. 1976-1980 Συνεργασία με την εκπομπή «Παρασκήνιο». 1981 Μακαρόνια με κέτσαπ, Θεατρικό Εργαστήρι, Θεσσαλονίκη. Κυκλοφορεί σε μετάφραση της Ο Ναζισμός, μυστική εταιρεία του Β. Γκέρσον. 1982 Μετάφραση: Επτά επί Θήβαις. Κυκλοφορούν σε μετάφραση της οι Αισθητικοί στοχασμοί του Guillaume . 1983 Η τιμή της αγάπης: Παραγωγή, Σενάριο, Σκηνοθεσία. Κρατικά Βραβεία Υπουργείου Πολιτισμού 1983: σεναρίου, σκηνοθεσίας, καλύτερης ταινίας, φωτογραφίας, μουσικής, α' γυναικείου ρόλου, μακιγιάζ και κοστουμιών. 1984 Η τιμή της αγάπης εκπροσωπεί την Ελλάδα στα Διεθνή Φεστιβάλ: Μονάχου, Λος Άντζελες, Ρίο, Κορσικής. Βραβείο καλύτερης μεσογειακής ταινίας (Χρυσό Κλαδί Ελιάς), Φεστιβάλ Μπαστιά (Κορσική). Αναφορά στο International Film Guide ως μία από τις δέκα καλύτερες ελληνικές ταινίες από το 1960 και μετά. 1987 Ο φονιάς του Μ. Ευθυμιάδη, Δημοτικό Θέατρο Πολίχνης, Θεσσαλονίκη. Μετάφραση: Αντιγόνη. 1989 Ανεβαίνει από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας η μετάφραση της της Αντιγόνης, σε σκηνοθεσία Πάνου Γλυκοφρύδη. 1992 Κρυστάλλινες νύχτες: Παραγωγή, Σενάριο, Σκηνοθεσία. Κρατικά Βραβεία Υπουργείου Πολιτισμού 1992: σεναρίου, καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, φωτογραφίας, κοστουμιών. Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1992: Βραβείο α' γυναικείου ρόλου (Τάνια Τρίπη) και κοστουμιών. 1993 Οι Κρυστάλλινες νύχτες εκπροσωπούν την Ελλάδα σε 20 Διεθνή Φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων: Κάννες, Σικάγο, Νέα Υόρκη, Μπαστιά, Δελχί, Κων/πολη κ.λπ. Δεύτερο Βραβείο (Ασημένιο Κλαδί Ελιάς) Καλύτερης Μεσογειακής Ταινίας, Βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αιθουσών Τέχνης και Δοκιμίου, Βραβείο Καλύτερης Μουσικής Μεσογειακής Ταινίας. 1994 Μετάφραση: Ορφικά [ημιτελής].

Πηγές "Χρονικό του 20ου Αιώνα, Τόμος 1994" (έκδοση "ΔΟΜΙΚΗ"), Κεφάλαιο: Νεκρολογίες Άλμα πάνω↑ εφ. Θεσσαλονίκη, "Ονειροπόλος και στρατευμένη" , άρθρο του Αλέξη Δερμεντζόγλου, 27-7-1994, σελ. 37. http://www.shortfromthepast.gr/dirCv.asp?id=1&lang=