Η Ελένη Πασχαλίδου – Ζογγολοπούλου (Κωνσταντινούπολη 1909 – Αθήνα 1991) ήταν Ελληνίδα ζωγράφος της γενιάς του ’30 και σύζυγος του γλύπτη Γιώργου Ζογγολόπουλου.
1909-1925
Η Ελένη Πασχαλίδου –Ζογγολοπούλου γεννήθηκε στο Μόδι της Μικράς Ασίας το 1909. Κόρη του Κωνσταντίνου Πασχαλίδη, επιχειρηματία, και της Δέσποινας Παππά, κατασκευάστριας κούκλας. Μεγαλώνει σε ένα αστικό οικογενειακό περιβάλλον στην Κωνσταντινούπολη όπου η αγάπη για τις Τέχνες και τα Γράμματα είναι αξία που ενστερνίζεται τόσο η Ελένη όσο και οι τρεις μικρότερες αδελφές της Δανάη Πασχαλίδου – Νικολαϊδη, Λίλη Πασχαλίδου –Θεοδωρίδου, Αλεξάνδρα Πασχαλίδου - Μωρέτη. Η Ελένη από μικρή ηλικία ζωγραφίζει, ενώ η μητέρα της, Δέσποινα Παππά – Πασχαλίδου, η οποία ζωγράφιζε ερασιτεχνικά, ήταν εκείνη που επηρέασε την Ελένη να ασχοληθεί με τη ζωγραφική. Άλλωστε το οικογενειακό της περιβάλλον έχει μια παράδοση στις Τέχνες η οποία περνάει από γενιά σε γενιά. Η γενιά της (56 πρώτα ξαδέρφια) βγάζει πολλούς καλλιτέχνες οι γνωστότεροι από τους οποίους είναι ο γλύπτης Γιάννης Παππάς και οι ζωγράφοι Ελένη Παγκάλου και Ανδρέας Βουρλούμης.
Στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως που ξεκινά ως μαθήτρια, δέχεται ερεθίσματα από ένα πλούσιο πολιτιστικά περιβάλλον με σημαντικά έργα τέχνης, το οποίο τη βοηθά να καλλιεργήσει το αισθητικό και καλλιτεχνικό της κριτήριο. Στο τέλος των γυμνασιακών σπουδών της έχει ήδη αποφασίσει να ασχοληθεί με τη ζωγραφική. Η γνώση τριών ξένων γλωσσών -της γαλλικής, της ιταλικής και της αγγλικής- θα αποτελέσει πολύτιμο εφόδιο για την ίδια.
Το 1922 η οικογένεια της αφήνει την Κωνσταντινούπολη με αρχικό σταθμό τη Βάρνα της Βουλγαρίας, μετέπειτα τη Θεσσαλονίκη και τέλος την Αθήνα όπου και θα εγκατασταθεί οριστικώς το 1925.
1928-1953
Το 1928 η Ελένη γράφεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και ξεκινά τις σπουδές της στη ζωγραφική φοιτώντας στο εργαστήριο του Κωνσταντίνου Παρθένη.
Το 1933 ολοκληρώνει τις σπουδές της στην Αθήνα και γνωρίζει τον γλύπτη Γιώργο Ζογγολόπουλο. Η γνωριμία τους θα οδηγήσει στο γάμο τους το 1936 και σε μια κοινή πορεία στη ζωή και την τέχνη για 58 ολόκληρα χρόνια.
Το 1937 ταξιδεύει με το Γιώργο Ζογγολόπουλο στο Παρίσι όπου θα συμμετάσχει στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού και θα της απονεμηθεί το Αργυρό Μετάλλιο. Στην ίδια έκθεση το ενδιαφέρον της θα προσελκύσει το έργο του El Greco, ενώ η επαφή της στον ίδιο χώρο με το έργο του Pablo Picasso θα αποτελέσει σημαντική καλλιτεχνική εμπειρία που θα την οδηγήσει αργότερα στη δημιουργική αφαίρεση.
Το 1939 συμμετέχει στη Διεθνή Έκθεση της Νέας Υόρκης όπου διακοσμητικός της πίνακας θα διακριθεί και θα λάβει τιμητικό δίπλωμα για τη συμμετοχή της στο Ελληνικό Περίπτερο.
Το 1949 η Ελένη Πασχαλίδου – Ζογγολοπούλου βρίσκεται ξανά στο Παρίσι όπου σπουδάζει στη φημισμένη Σχολή του Αντρέ Λοτ (André Lhote), ενός από τους πρωτοπόρους της σύγχρονης τέχνης και εκπροσώπους του Κυβισμού.
Το 1953 ως υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών συνεχίζει τις σπουδές της στη ζωγραφική και ειδικότερα στη νωπογραφία, στην Academia di Belle Arti στη Φλωρεντία.
1953-1991
Από το 1953 και έπειτα, οι εμπειρίες από τα ταξίδια που θα πραγματοποιήσει σε Η.Π.Α., Ισπανία, Ιταλία, Αγγλία και Γαλλία θα επιδράσουν στη ζωγραφική της. Πλέον η ίδια θα εστιάσει στην αφαίρεση και στην ανεικονική έκφραση.
Το 1977 θα αποκτήσουν με το σύζυγό της, Γιώργο Ζογγολόπουλο, ένα διαμέρισμα - ατελιέ στο Παρίσι, θέλοντας να βρίσκονται στο κέντρο των καλλιτεχνικών τάσεων για να ενημερώνονται άμεσα για τις εξελίξεις στις Τέχνες τους. Στο ατελιέ της στο Παρίσι η Ελένη διαμένει τους μισούς μήνες του χρόνου και εκεί θα δημιουργήσει έργα της έως και το 1987.
Η Ελένη εργάστηκε με πάθος και συμμετείχε σε όλες τις Πανελλήνιες Εκθέσεις, ενώ η συμμετοχή της σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό διήρκησε έως το 1986. Έλαβε μέρος επίσης στις εκθέσεις γυναικών Λονδίνου, Στοκχόλμης και Αιγύπτου.
Ήταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).
Ήταν ενεργό μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτισμού (Société Européenne de Culture) με έδρα τη Βενετία από το 1956, ενώ υπήρξε δασκάλα αρκετών νεώτερων καλλιτεχνών.
Σημαντικά εφαρμοσμένα έργα της στην Ελλάδα είναι οι τοιχογραφικές συνθέσεις που πραγματοποίησε για το Σιδηροδρομικό Σταθμό της Κορίνθου το 1955, καθώς και για την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών – Γουδή το 1961.
Η Ελένη Πασχαλίδου – Ζογγολοπούλου δημιούργησε επίσης μεγάλο διακοσμητικό πίνακα για την αεροπορική εταιρεία LAI με έδρα τη Βενεζουέλα.
Έργα της υπάρχουν σε πολλές ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές στην Ελλάδα, Ευρώπη, τις Η.Π.Α. και το Ισραήλ. Στην Ελλάδα ενδεικτικά αναφέρονται οι φορείς: Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών, Υπουργείο Παιδείας, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Μουσείο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης Ι.Βορρέ, Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου – Γκίκα.
Μέρος του έργου της Ελένης Πασχαλίδου – Ζογγολοπούλου, καθώς και αρχειακό υλικό βρίσκεται στο Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου.
Πέθανε στην Αθήνα στις 16 Φεβρουαρίου 1991.
Ατομικές εκθέσεις
1951 Γκαλερί Ρόμβος, Αθήνα.
1955 Αίθουσα Ιλισσός, Αθήνα.
1962 Ινστιτούτο Δοξιάδη.
1962 Αίθουσα Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Τέχνη», Θεσσαλονίκη.
1962 Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο.
1964 Γκαλερί «Il Canale», Βενετία.
1966 Γκαλερί «Motte», Παρίσι.
1969 Αίθουσα Κ.Τ.Ε. (Κέντρο Τεχν. Εφαρμογών), Αθήνα.
1976 Γκαλερί Χάριτος, Αθήνα.
1977 Γκαλερί «Motte», Γενεύη.
1981 Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα.
1987 Αίθουσα τέχνης Επίπεδα.
Ομαδικές εκθέσεις
1937 ΣΤ’ Έκθεση «Ομάς Τέχνη»*, Καλλιτεχνικό Περίπτερο ΔΕΘ,Θεσσαλονίκη.
1940 Αίθουσα Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, Αθήνα
1946 Στοκχόλμη.
1947 Λονδίνο.
1955 Biennale Καΐρου.
1955 Διεθνής Έκθεση Αλεξάνδρειας, Αίγυπτος.
1958 Γαλλικό Ινστιτούτο, Αθήνα.
1958 Ομαδική έκθεση σε περιοδεία στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
1959 Γκαλερί Creuse, Παρίσι.
1961 Γκαλερί «Νέες Μορφές», Αθήνα.
1962 Μουσείο Bezalel, Ιερουσαλήμ.
1962 Γκαλερί «Ζυγός», Αθήνα.
1963 Εθνικό Μουσείο Μόσχας.
1964 Αμβέρσα.
1964 Τύνιδα.
1966 Ελληνοαμερικανική Ένωση, Αθήνα.
1968 Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον.
1974 Salon des Réalités Nouvelles, Παρίσι.
1975 Γκαλερί «Numera», Βενετία.
1977 Γκαλερί Fiamma Vico, Βενετία.
1980 Biennale Κάιρο.
1981 ΣΥΣΤ, Αθήνα.
1982 Comparaisons, Grand Palais, Παρίσι.
1982 Audiovisuel, Παρίσι.
1982 Αίθουσα Τέχνης «Επίπεδα», Αθήνα.
1982 Mantes la Jolie, Παρίσι.
1984 Comparaisons, Grand Palais, Παρίσι.
1985 Audiovisuel, Παρίσι.
1985 Mantes la Jolie, Παρίσι.
1986 Comparaisons, Grand Palais, Παρίσι.
1986 Salon de Mai, Grand Palais, Παρίσι.
Βιβλιογραφία
Μ. Κοτζαμάνη, Ε. Ζογγολοπούλου, Αθήνα 1986
Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου, Αρχείο, www.zongolopoulos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου