Αικατερίνη Κουμαριανού, 12 Μαΐου 2017

Η Αικατερίνη Κουμαριανού ήταν ιστορικός, ειδικευμένη σε θέματα του Νεότερου Ελληνισμού.

Βιογραφικό

Γεννήθηκε το 1919 στην Αθήνα. Τελείωσε το Γυμνάσιο στο Μαράσλειο, όπου, μεταξύ άλλων, είχε καθηγήτριες τη Ρόζα Ιμβριώτη και τη Μαρία Πολυμενάκου (τις δύο πρώτες γυναίκες που έγιναν γυμνασιαρχίνες). Η Ιμβριώτη που είχε κάνει σπουδές στη Γερμανία, της μεταλαμπάδευσε την αγάπη για τη δημοτική γλώσσα. Κατόπιν φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πήρε το πτυχίο της το 1942, στην Κατοχή.

Υπήρξε σταθμός γι' αυτήν η γνωριμία της με τον Κ. Θ. Δημαρά. Η ίδια έχει πει: «Το 1947, μια μέρα στη Γεννάδειο, γνώρισα τον Κωνσταντίνο Δημαρά. Ανθρωπος με απίστευτη γενναιοδωρία, βαθύς, στοχαστικός, έδινε πάντα στους νεότερους, που αγαπούσαμε τη δουλειά μας, όσα οι ερευνητικές μας αναζητήσεις απαιτούσαν. Κοντά του έμαθα πολλά, του οφείλω πάρα πολλά. Αναθυμούμαι πάντα τις συζητήσεις μας, τον θησαυρό των γνώσεών του, τη γοητεία του λόγου του. Ο Κ. Θ. Δημαράς στάθηκε για όλους μας ένας εξαίρετος δάσκαλος, χωρίς ποτέ να υπάρξει δάσκαλος από καθέδρας».

Από τη δεκαετία του '50 και μετά στράφηκε στην έρευνα θεμάτων σχετικών με την προεπαναστατική περίοδο του Νεότερου Ελληνισμού. Τις κατευθύνσεις για το μεγάλο ερευνητικό της έργο, που ξεκινά περίπου το 1960, θα τις πάρει στα σεμινάρια του Δημαρά, στο Αθήναιον, στα οποία παρουσιάζονταν μεθοδολογικά προβλήματα, αλλά και νέες προσεγγίσεις, όσον αφορά στην ιστορία. Επίσης, καθοριστικές για την μετέπειτα πορεία της θα είναι οι μελέτες της στη Γαλλία (1955, 1957-1958).

Θα της δοθεί η ευκαιρία για συστηματική έρευνα, όταν θα βρεθεί ως φιλοξενούμενη εταίρος στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, το 1961, με την καθοδήγηση του Δημαρά. Εκείνη την εποχή θα μπει στο διοικητικό συμβούλιο του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού. Το 1963 θα μετάσχει στην επιτροπή σύνταξης του περιοδικού Ερανιστής. Πολλές μελέτες της θα δημοσιευτούν το διάστημα 1964-1967 στο περιοδικό Εποχές. Δίδαξε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, πανεπιστημιακού επιπέδου College Year in Athens, μεταξύ 1964-1968.

Ήλθε σε άμεση επαφή, στη Γαλλία, με την περίφημη Σχολή των Annales, παρακολουθώντας μεταξύ 1969-1974 σεμινάρια των R. Mandrou και F. Furet στην παρισινή Ecole Pratique des Hautes Etudes (VI Section). Έγινε καθηγήτρια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Paris IV - Σορβόνη. Επίσης, ανέλαβε τη διεύθυνση του Institut Neohellenique, του Πανεπιστημίου. Δίδαξε εκεί έως το 1983. Από το 1988 συμμετείχε ως διδάσκουσα και πάλι στο College Year in Athens.

Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου ως επισκέπτρια καθηγήτρια (Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών περίοδος 1999-2008). Ήταν και επισκέπτρια καθηγήτρια στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Για πολλά χρόνια ήταν πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χαρτογραφίας. Ακόμη ήταν επίτιμο μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Πέθανε στην Αθήνα, στις 12 Μαΐου 2012.

Εργογραφία

• Εξέδωσε την αλληλογραφία των Θεόκλητου Φαρμακίδη - Κωνσταντίνου Ασώπιου 1819-1932 (Κέρκυρα 1980), και το 1966 σχολιασμένη την Αλληλογραφία Δημητρίου Φιλιππίδη - Barbie du Bocage - Ανθίμου Γαζή 1794-1819. Σημειωτέον ότι και η Αλληλογραφία του Αδαμαντίου Κοραή 1774-1833 σε έξι τόμους (1964-1984) εκδόθηκε από τετραμελή επιτροπή, στην οποία και η Αικατερίνη Κουμαριανού ανήκε από το 1964.
• Ιδιαίτερα σημαντικό (βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών) είναι το τρίτομο έργο της «Ο Τύπος στον Αγώνα 1821-1827».
• Επίσης, έχει επιμεληθεί την επανέκδοση του περιοδικού «Μέλισσα ή Εφημερίς Ελληνική Παρίσι 1819». Η επανέκδοση αυτή έγινε το 1984 από το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.
• Εκπόνησε έρευνες και για ορισμένους ξένους περιηγητές στον ελληνικό χώρο.
• Άλλο σημαντικό έργο της (μαζί με τη Λουκία Δρούλια και την E. Layton), «Το ελληνικό βιβλίο 1476-1830» (1986). Γι' αυτό βραβεύτηκε από την Association des Etudes Grecques en France με το Prix Zappas τον Μάιο του 1987.
• Άλλα έργα της:
  • «Η νεωτερική γεωγραφία των Δημητριέων»,
  • «Καϊρικά μελετήματα»,
  • «Αθήνα, η πόλη – οι άνθρωποι»,
  • «Η ιστορία του ελληνικού Τύπου, 18ος-19ος αι.».
• Είχε επιμεληθεί την έκδοση της συλλογής φωτογραφιών του Hubert Pernot «Εξερευνώντας την Ελλάδα, 1870-1946». Ο Pernot ήταν ο πρώτος που κατέλαβε την έδρα Νεοελληνικών Σπουδών της Σορβόννης. Η συμβολή της ήταν σημαντική με άρθρα και ανακοινώσεις σε πολλά συλλογικά έργα.
• Το επιστημονικό της έργο έχει να κάνει με:
  • την ιστορία του ελληνικού προεπαναστατικού και επαναστατικού Τύπου,
  • την ιστορία της ελληνικής εκδοτικής παραγωγής, και
  • την αλληλογραφία.

Στόχος της ήταν να προσδιορίσει τις ιδεολογικές και πολιτισμικές ορίζουσες που χαρακτήρισαν τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό.

Πηγές

• Η Καθημερινή 20/5/2012
• Η Αυγή 15/5/2012
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 35, σελ. 372 (το λήμμα υπογράφει ο Δ. Αγγελάτος)
• Βασιλική Κοντογιάννη,«In memoriam. Για την Αικατερίνη Κουμαριανού: σχέση μαθητείας και αγάπης», Τα Ιστορικά, τομ.29,τχ.57, (Δεκέμβριος 2012), σελ.497-499
• Σπύρος Ασδραχάς, «Αικατερίνη Κουμαριανού (1916-2012) Εις μνήμην», Τα Ιστορικα΄, τομ.29 τχ.56 (Ιούνιος 2012), σελ.233-234