Γαλάτεια

Γαλάτεια ("αυτή που είναι γάλα-λευκή")  είναι ένα όνομα ευρέως απευθυνόμενο στο άγαλμα που σμιλεύτηκε από ελεφαντόδοντο από τον Πυγμαλίωνα της Κύπρου, το οποίο στη συνέχεια ήρθε στη ζωή, στην Ελληνική μυθολογία· στα σύγχρονα Αγγλικά το όνομα συνήθως αναφέρεται σε αυτή την ιστορία. Γαλάτεια είναι επίσης το όνομα του αντικειμένου του πόθου του Πολύφημου στα Ειδύλλια VI και XI του Θεόκριτου και συνδέεται με τον Πολύφημο πάλι στο μύθο του Άκι και της Γαλάτειας στις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου.

Μυθολογία

Ο θρίαμβος της Γαλάτειας του Ραφαήλ.

Κατά την Ελληνική μυθολογία, η Γαλάτεια ήταν μία από τις 50 Νηρηίδες και επομένως κόρη του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδος. Ήταν μια θαλάσσια νύμφη και αναφέρει και ο Όμηρος και ο Ησίοδος ότι ήταν η πιο όμορφη και η πιο αγαπημένη ανάμεσα στις 50 Νηρηίδες. Στις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου εμφανίζεται ως η ερωμένη του Άκη, γιος του θεού Πάνα (ή του Φαύνου στη λατινική παράδοση) και μιας Νύμφης. Όμως και ο Κύκλωπας Πολύφημος αγαπούσε την Γαλάτεια και έτσι όταν ανακάλυψε την κρυφή σχέση μεταξύ της Γαλάτειας και του Άκη, τυφλός από οργή και ζήλια, πήρε έναν τεράστιο βράχο και τον εκσφενδόνισε εναντίον του αντίζηλού του, σκοτώνοντάς τον. Η Γαλάτεια μετέτρεψε το αίμα του αγαπημένου της σε ποταμό με καθαρά νερά.

Το Όνομα "Γαλάτεια"

Αν και το όνομα "Γαλάτεια" είναι τόσο ακράδαντα συνδεδεμένο με το άγαλμα του Πυγμαλίωνα ώστε να φαίνεται αντίκα, η χρήση του σε συνδυασμό με τον Πυγμαλίωνα δημιουργήθηκε με έναν μετά-κλασσικό συγγραφέα. Μη σωζόμενα αρχαία κείμενα αναφέρουν το όνομα του αγάλματος. Μέχρι και το 1763, ένα γλυπτό του θέματος παρουσιάστηκε από τον Falconet στο Σαλόνι του Παρισιού (εικόνα) κουβαλώντας τον τίτλο Pygmalion aux pieds de sa statue qui s'anime ("Ο Πυγμαλίων στα πόδια του αγάλματός του που ήρθε στη ζωή"). Αυτό το γλυπτό, σήμερα στο Μουσείο Τέχνης Γουόλτερς στη Βαλτιμόρη, φέρει τώρα τον αναμενόμενο σύγχρονο τίτλο Πυγμαλίων και Γαλάτεια.

Σύμφωνα με τον Μέγερ Ράινχολντ, στο όνομα "Γαλάτεια" πρώτα δόθηκε μεγάλη κυκλοφορία στη scène lyrique του Ζαν Ζακ Ρουσσώ του 1762, Πυγμαλίων. Το όνομα είχε γίνει μία κοινοτοπία των ποιμενικών μυθοπλασιών, λόγω του γνωστού μύθου του Άκι και της Γαλάτειας· ένας από τους χαρακτήρες του Honoré d'Urfé στο L'Astrée ήταν η Γαλάτεια, αν και όχι αυτής της γλυπτικής δημιουργίας.

Γλυπτό του 1763 του Falconet (Μουσείο Τέχνης Γουόλτερς, Βαλτιμόρη)

Μύθος

Πολύφημος και Γαλάτεια, Τοιχογραφία, Πομπηία.

- Όμορφον εραστή (φίλο, λάτρη) έχεις, Γαλάτεια, αυτόν το Σικελό τσομπάνο που λένε πως τρελλαίνεται για σένα. - Μη κοροϊδεύεις, Δωρίδα, γιατί όποιoς κι αν είναι, είναι γιος του Ποσειδώνα [1.1]. -Και όμως εγώ, που είμαι κάτασπρη, έχω τουλαχιστο αυτόν τον λάτρη, για σας τις άλλες όμως δεν υπάρχει κανείς ούτε τσομπάνος, ούτε ναύτης, ούτε βαρκάρης που να σας γουστάρει και εκτός από τα άλλα (χαρίσματα που έχει) είναι και μουσικός. -Κόφτο, Γαλάτεια. Τον ακούσαμε να τραγουδά όταν τις προάλλες σου έκαμε πατινάδα και νόμιζε κανείς πως άκουε γάιδαρο να γκαρίζει. [Άλλο αυτός βοών, άλλο δε η λύρα υπήχει]. Ακόμα και η Ηχώ, όσο και αν είναι λογού, δεν ήθελε να αποκριθεί [4 1-4].

Η ιστορία του Πυγμαλίωνα εμφανίστηκε πρώτα σε ένα Ελληνιστικό έργο, την ιστορία της Κύπρου του Φιλοστέφανου, το "De Cypro".Είναι επανάληψη στις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου, όπου ο βασιλιάς Πυγμαλίων μετατρέπεται σε ένα γλυπτό ο οποίος ερωτεύτηκε ένα φιλντισένιο άγαλμα που είχε φιλοτεχνήσει με τα ίδια του τα χέρια. Ως απάντηση στις προσευχές του, η θεά Αφροδίτη, το έφερε στη ζωή και ένωσε το ζευγάρι μέσα στο γάμο. Αυτή η νουβέλα παρέμεινε η κλασική αφήγηση μέχρι το τέλος του δέκατου έβδομου αιώνα. Η αλληγορία του έμψυχου αγάλματος απέκτησε μια μόδα κατά τη διάρκεια του δέκατου όγδοου αιώνα.

Ο δαίμων της θεάς του Πυγμαλίωνα, εμψυχώνοντας την λατρευτική της εικόνα, του έφερε ένα γιο τον Πάφο—το ομώνυμο της πόλης της Πάφου—και τη Μεθάρμη. Από "αυτή την εκστατική σχέση," ο Μέγερ Ράινχολντ έχει παρατηρήσει, "υπάρχει ίσως κρυφή η επιβίωση της αρχαίας λατρείας της Μεγάλης Θεάς και του συζύγου της."

Ο Κινύρας, ίσως ο γιος του Πάφου, ή ίσως ο επιτυχημένος μνηστήρας της Μεθάρμης, που ίδρυσε την πόλη της Πάφου στην Κύπρο, υπό την αιγίδα της Αφροδίτης, και έχτισε το μεγάλο ναό προς τη θεά εκεί.

Η Βιβλιοθήκη, η Ελληνιστική συλλογή του μύθου που αποδόθηκε καιρό στον long Απολλοδώρο, αναφέρει μια κόρη του Πυγμαλίωνα που ονομάζεται Μεθάρμη. Ήταν η σύζυγος του Κινύρα, και η μητέρα του Αδώνιδος, αγαπημένη της Αφροδίτης, αν και η Μύρρα, κόρη του Κινύρα, πιο συχνά ονομάζεται ως η μητέρα του Αδώνιδος.

Φημολογήθηκε από κοινού στη Ρωμαϊκή εποχή ότι η λατρευτική εικόνα της Αφροδίτης της Κνίδου του Πραξιτέλη, στο ναό της Αφροδίτης, ήταν τόσο όμορφη που τουλάχιστον ένας θαυμαστής διευθετούσε να κλείνεται μέσα μαζί της όλη τη νύχτα.

Ερμηνεία

Ο μύθος υποδεικνύει ότι μια λατρευτική εικόνα της Αφροδίτης ήταν καθοριστική κατά κάποιο τρόπο στον ιδρυτικό μύθο της Πάφου. Επίσης φαίνεται αξιωματικός, εκτός από την θαυμαστή παρέμβαση, που ο ζωντανός εκπρόσωπος της λατρευτικής εικόνας δεν μπορούσε να είναι κανένας άλλος από τον επί κεφαλής ιερέα. Ο Ρόμπερτ Γκρέιβς δίνει μια κοινωνικο-πολιτική ερμηνεία της ιστορίας, ως μια μυθοποιημένη ανατροπή της μητρογονικής λατρείας. Στην άποψή του ο Πυγμαλίων, ο σύζυγος της ιέρειας της θεάς στην Πάφο, κράτησε την λατρευτική εικόνα της Αφροδίτης ως ένα μέσο διατήρησης της ενέργειας της δύναμης κατά τη διάρκεια της θητείας του, μετά από την οποία, ο Γκρέιβς υποθέτει, ότι αρνήθηκε να παρατήσει την εικόνα της θεάς "και ότι το παρέτεινε αυτό με το γάμο με άλλη μία από τις ιέρειες της Αφροδίτης—τεχνικά την κόρη του, δεδομένου ότι ήταν κληρονόμος του θρόνου—η οποία ονομάζεται Μεθάρμη ("αλλαγή"), για να σηματοδοτήσει την καινοτομία."