Πηγή:http://logoskaitexni.blogspot.gr/2011/11/blog-post_14.html
Η Αλντα Μερίνι (Alda Merini) παραμένει άγνωστη στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό παρά την εκτεταμένη γραμματειακή αποδοχή της ποίησής της και, σε μεγάλο βαθμό, την επιδραστική παρουσία της στον πνευματικό κόσμο της Ιταλίας.
Γεννημένη στο Μιλάνο στις 21 Μαρτίου 1931, έκανε τα πρώτα της βήματα στα ιταλικά γράμματα σε ηλικία 22 ετών εκδίδοντας τη συλλογή με τίτλο «Η παρουσία του Ορφέα» (La presenza di Orfeo). Η θετική κριτική αποτίμηση, τα ένθερμα σχόλια σημαντικών εκπροσώπων της διανόησης της εποχής, όπως των Σαλβατόρε Κουαζίμοντο (Salvatore Quasimodo), Πιέρ Πάολο Παζολίνι (Pier Paolo Pasolini), Μαρία Κόρτι (Maria Corti) και Τζοβάνι Ραμπόνι (Giovanni Raboni), προσέφεραν στη νεαρή ποιήτρια την ώθηση ώστε να ξεδιπλώσει την εκφραστική της δυναμική, να σμιλεύσει από νωρίς και με αυτοπεποίθηση τα απαραίτητα «εργαλεία» -λέξεις, σχήματα, εσωτερικούς ρυθμούς- που αργότερα θα στοιχειοθετήσουν την ποιητική της.
H ποίηση της Αλντα Μερίνι, πλέον στην περίοδο ωρίμανσής της, περπατά με προσοχή κι ακρίβεια «στις μύτες», πάνω σε μια λεπτή κλωστή που κόβει την ανάσα, καθώς κλυδωνίζεται χωρίς να πέφτει˙ ακροβατεί σ' έναν τριπλό άξονα εννοιών, αντιτιθέμενων όσο και παραλληλιζόμενων βιωματικά: τον έρωτα, την τρέλα και τη θρησκευτική πίστη. Μέσα από αυτό το τρίπτυχο εφορμάται η ποιήτρια σταθερά, με μιαν ακατάσχετη εναλλαγή εκλάμψεων και φωτοσκιάσεων από τον εύθραυστο ψυχισμό της˙ με μοναδικό στόχο την αμεσότητα, την περιεκτική γλώσσα, την ισορροπημένη και μελωδική «φωνή» της. Σαν καταραμένη και αγία, σαν αλλοπαρμένη κι απόλυτα λογική, σαν αφοσιωμένη πιστή και αιρετική κι άθεη, σαν ερωτευμένη έφηβη και εξαγριωμένη πληγωμένη λέαινα, σκορπώντας στο πέρασμα των στίχων με γενναιοδωρία το φως της αλήθειας της και την αυθεντικότητα της ύπαρξης της.
Τα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετώπισε ωστόσο, συγκράτησαν, έστω πρόσκαιρα, την ορμητική υπόστασή της: μία εικοσαετία μεσολάβησε έως ότου επανέλθει εντυπωσιακά με τη συλλογή «Τα άγια χώματα» (La Terra Santa, 1984). Ωριμη πια, αποκαλυπτική ή απροκάλυπτη, λάτρης της ανατροπής και της αμεσότητας, τραγικά τρυφερή αλλά ταυτόχρονα αδάμαστη κι ακανθώδης ανάμεσα στους στίχους της, διαφοροποιήθηκε από την τρέχουσα αντίληψη της «συντεχνίας» για το πώς και το γιατί της γυναίκας στο πεδίο του σύγχρονου ποιητικού λόγου. Φρόντισε την αποτύπωση της υπαρξιακής της ταυτότητας στα ποιήματα που έγραψε, ξέχωρα από τη θηλυκότητα και τον δυναμισμό που διέθετε σε αφθονία, για να καταλήξει στο δόγμα του ποιητή/της ποιήτριας που ακολουθεί ανενδοίαστα κι ανεπηρέαστα τον μοναχικό δρόμο της δημιουργίας, με βλέμμα ικανό να ξεσκεπάσει ή να επανεφεύρει την πραγματικότητα, με λόγο μεστό, ηδύ είτε πικρό, με αισθητήρια σε υπερδιέγερση και σαφώς αυτοτροφοδοτούμενα.
«Με ρωτούν συχνά πώς είναι η εμπειρία του φρενοκομείου», έχει αναφέρει σε κάποια συνέντευξη, «...όμως, ποτέ κανείς δεν με ρώτησε πώς είναι η εμπειρία της ζωής». Κι όντως, η ίδια συχνά παραδεχόταν ότι επιθυμούσε μια φυσιολογική ζωή, αποκαλύπτοντας συχνά ανατριχιαστικές ιδιωτικές στιγμές του ταραγμένου βίου της. Δεν δίσταζε να παραδεχτεί ότι τη συνέτριβε η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα, η αμφιβολία μιας ζωής γεμάτης κινδύνους, μιας ζωής που δεν της χαρίστηκε αλλά στάθηκε βάναυση μαζί της, όπως ανάλογα ωμός και βίαιος ήταν ο Θεός της, με τους δικούς της προκλητικούς για την εποχή και το καθολικό της θρήσκευμα χαρακτηρισμούς. Στο ποίημα «Εξομολόγηση» που δημοσιεύτηκε το 1948, ξεκινά γράφοντας χαρακτηριστικά: Συνεχώς με ρωτάς, / όμως εγώ δεν ζω μια ζωή διαρκείας / Θα σε τρέφω μόνον με μικροσκοπικές στιγμές.
Η ζωή και κατά συνέπεια η ποίησή της τροφοδοτήθηκαν από συναρπαστικές ακρότητες - πάθη, εμμονές, αμφισβητήσεις, προσωπικούς επαναπροσδιορισμούς, φλογερούς έρωτες, χωρισμούς, επώδυνες διαψεύσεις, ένδεια, εγκατάλειψη, περιθώριο, αρρώστιες. Ηταν η ποιήτρια που έζησε τη ζωή της μέσα από ένα εκρηκτικό κοκτέιλ συγκινήσεων. Το αυτοβιογραφικό στοιχείο αναμείχθηκε με το πάθος για τη ζωή, την εξομολόγηση (τινί τρόπω στα χνάρια του Αγίου Αυγουστίνου), τον έρωτα ως θρήνο και ως εμβάθυνση. Εξ ου και η αμηχανία της επίσημης κριτικής, η οποία δεν έχει ακόμη προσδιορίσει την ποιητική της Αλντα Μερίνι στο πάνθεον των γυναικών που έγραψαν ποίηση κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Ωστόσο, η ποίησή της διαβάζεται υπό το πρίσμα του χρόνου: υποστηρίζει τη διαχρονία, τη δόνηση της λέξης, την αιωνιότητα του νοήματος, το ίδιο το ποίημα ως αυθύπαρκτο πνευματικό γέννημα. Περιέχει μυστικισμό αλλά και απλότητα. Αξιώνει την αναζήτηση της εσωτερικής ισορροπίας, την ίδια τη φύση του σύγχρονου ανθρώπου. Απόλυτα ξεκάθαρο ετούτο, στο τελευταίο της βιβλίο, «Πατέρα μου» (Padre mio), μόλις έναν μήνα πριν την αποδημία της.
Ο θάνατός της (την 1η Νοεμβρίου 2009, στο Μιλάνο) αποτέλεσε κομβικό σημείο για την ιταλική ποίηση. Η έντονη, συγκροτημένη παρουσία της Αλντα Μερίνι στο σύγχρονο γίγνεσθαι -αλληλέγγυη στα προτάγματα της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας- αποτέλεσε μοναδική προσφορά στην αναθεώρηση της ποίησης, ως ισότιμης και εξίσου επιδραστικής στη διαμόρφωση της πραγματικότητας.
Οι μύθοι των ποιητών
Οι μύθοι των ποιητών
κάποιες φορές φαντάζουν θλιβερά όνειρα
όμως αρκεί ο γυρισμός
ενός ευγενικού Θησέα
για να μαζέψει τον μίτο της Αριάδνης
και να σώσει την ψυχή από τον λαβύρινθό της.
Πόσες βόλτες δεν έκανα φίλε μου
στην κόλαση της μελαγχολίας
ψάχνοντας μια πόρτα αφηρημένη
που θα με οδηγήσει στον ουρανό.
Ομως κανένας ήρωας οπλισμένος με ασπίδα
που κουβαλά μαζί του μια ωραία γυναίκα
δεν ήρθε για να με σώσει.
Οι ήρωες δεν ξέρουν ν' αγαπούν
μόνο να εκτιμούν την κατάσταση
και να αντιλαμβάνονται ότι πάνω από τη γη
ίπταται η σκέψη του ανθρώπου.
Ετσι είσαι εσύ η σκέψη μου
και ξέρω ότι κυριαρχείς στην ύλη,
θα μπορούσες να κατακτήσεις την κόλαση
χωρίς να γδάρεις την καρδιά του ποιητή
που ραγίζει για κάθε τριαντάφυλλο
που ραγίζει για κάθε ανάσα.
Αρμονία
Για να δοκιμάσουμε τη γλυκόπικρη γεύση της ποίησης
της σκοτεινής κι επώδυνης αίσθησης που δίνει ο στίχος,
αυτής της σοφής λέξης που ονομάζεται Αρμονία.
Για να είμαστε μοναχικοί όπως τα στάχια και τα λουλούδια
για να αγαπάμε, λεηλατώντας τα πλήθη,
για ν' αποχαιρετάμε αυτούς που κλαίνε
και θέλουν να επιστρέψουν στη γη.
Για να ικανοποιούμε την κάθε χάρη της γυναίκας,
για να ζούμε συντροφικά
σ' ένα μπαλκόνι στη Σαρδηνία,
απ' όπου βλέπεις μόνο βράχια και γκρεμούς.
Το να ζεις με αυτόν τον τρόπο,
είναι η αληθινή συκοφαντική αρετή της ζωής
όπου κάθε προοίμιο είναι δυσνόητο, από τη στιγμή
που κανένας, μα κανένας δεν γνωρίζει
τους χρησμούς του έρωτα.
*
Τα πιο ωραία ποιήματα
γράφονται πάνω στις πέτρες
με πληγωμένα γόνατα
και σκέψεις αιχμηρές από μυστήρια.
Τα πιο ωραία ποιήματα γράφονται
πάνω σ' αδειανή Αγία Τράπεζα,
κυκλωμένα από τα ιερά σκεύη
της θεϊκής παράνοιας.
Ετσι, τόσο παράφορα τρελός που είσαι
υπαγορεύεις στην ανθρωπότητα
στίχους στασιωτικούς
και βιβλικές προφητείες
σαν αδερφός του Ιωνά.
Μα στη Γη της Επαγγελίας
εκεί που φυτρώνουν τα χρυσά μήλα
και το δέντρο της γνώσης
ο Θεός δεν έχει κατέβει ποτέ ούτε σ' αναθεμάτισε.
Ομως εσύ ναι, αναθεματίζεις
στιγμές-στιγμές το τραγούδι σου
γιατί κατήλθες στον Αδη
εισπνέοντας το αψέντι
μιας κακής επιβίωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου