Η
Μαρία (ή Μίριαμ) η Ιουδαία (1ο με 3ο μ.Χ. αιώνα), γνωστή και ως
Μαρία της Αλεξάνδρειας ή
Προφήτισσα, είναι ιδρυτική μορφή της Ελληνιστικής αλχημείας, γνωστή κυρίως από τα έργα του
γνωστικιστή αλχημιστή
Ζώσιμου του Πανοπολίτη. Έζησε στην
Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ανάμεσα στον 1ο και τον 3ο Αιώνα μ.Χ.
Επινόησε το βασικό εξοπλισμό των αλχημικών τελετουργιών και θεωρείται μία από τους πρώτους αλχημιστές του Δυτικού Κόσμου
καθώς και μία από τις ιδρυτικές φιγούρες της ευρωπαικής
Χημείας καθώς ήταν η πρώτη που συνδύασε την αλχημική επιστήμη με την πρακτική χημεία των τεχνιτών.
Βιογραφία
Η
κυριότερη πηγή για την Ζωή της Μαρίας είναι ο Ζώσιμος ο Πανοπολίτης, ο
οποίος έγραψε κατά τον 4ο Αιώνα μ.Χ. τα αρχαιότερα βιβλία περί
Αλχημείας. Ο Ζώσιμος στα έργα του περιγράφει περιγράφει αρκετά πειράματα
της Μαρίας και τα όργανα τα οποία επινόησε. Ο βυζαντινός ιστορικός
Γεώργιος Σύγγελος την παρουσιάζει σαν μαθήτρια του
Δημόκριτου, τον οποίο συνάντησε στη
Μέμφιδα της Αιγύπτου την εποχή του
Περικλή. Στους Άραβες ήταν γνωστή ως
η Κόρη του Πλάτωνα.
Στο βιβλίο του πέρση μελετητή
Ιμπν Ισχάκ αλ-Ναντίμ,
Kitāb al-Fihrist, η Μαρία αναφέρεται ως μία από τους 52 περισσότερο
γνωστούς αλχημιστές η οποία κατάφερε να παρασκευάσει την ιώδη χρωστική
ουσία
Caput mortuum. Επίσης ήταν η πρώτη που κατάφερε να
δημιουργήσει ένα σουλφίδιο που για τους Αλχημιστες ήταν το πρώτο βήμα
στην διαδικασία της "Μεταστοιχείωσης", δηλαδη στην δημιουργία χρυσού.
Από τότε αυτό το σουλφίδιο ονομάζεται "Μαύρο της Μαρίας" (Mary's Black).
Έργα
Κανένα από τα Έργα της Μαρίας δεν έχει διασωθεί, ωστόσο αποφθέγματα της έχουν επιβιώσει μέσω
ερμητικών
συγγραμμάτων. Το γνωστότερο από αυτά είναι ο διάλογος ανάμεσα στην
Μαρία και τον Άρος, ο οποίος διασώζεται σε ένα έγγραφο ενός ανώνυμου
χριστιανού φιλοσόφου. Σε αυτό το έγγραφο περιγράφονται διαδικασίες όπως η
λεύκωσις και η
ξάνθωσις οι οποίες έμελλε να αποτελέσουν βασικές αρχές της αλχημείας και περιγράφει για πρώτη φορά στην ιστορία τα
όξινα άλατα και άλλα οξέα. Επίσης περιλαμβάνει συνταγές για την παρασκευή χρυσού από φυτά όπως ο
Μανδραγόρας. Το ακόλουθο απόσπασμα έμεινε γνωστό ως το
Αξίωμα της Μαρίας:
ἐκ τοῦ ἑνὸς τῷ δύο, ἐκ τοῖν δυοῖν τά τριά, ἐκ τοῦ τρίτου τό ἓν ὡς τέταρτον
Επίσης γνωστή είναι και μία άλλη φράση της Μαρίας που αποκαλύπτει την
πεποίθησή της ότι τα χημικά στοιχεία είναι θηλυκά και αρσενικά:
"Ένωσε το αρσενικό με το θηλυκό και θα βρεις αυτό που ψάχνεις."
Ο Ελβετός ψυχολόγος
Καρλ Γιουνγκ χρησιμοποίησε το
Αξίωμα της Μαρίας σαν μεταφορά για την ολότητα και την
εξατομίκευση όπως και την φράση σχετικά με την ένωση του αρσενικού και του θηλυκού.
Εφευρέσεις
Η Μαρία λέγεται ότι ανακάλυψε το
υδροχλωρικό οξύ, κάτι που δεν είναι αποδεκτό μεταξύ των επιστημόνων.
Τριβικός
Ο
τριβικός ήταν ένα είδος άμβυκα που χρησιμοποιούνταν για την συλλογή
ουσιών που συμπυκνώνονται μέσω απόσταξης και χρησιμοποιείται μέχρι
σήμερα σε χημικά εργαστήρια. Είναι άγνωστο το αν η Μαρία το ανακάλυψε ή
όχι αλλά ο Ζώσιμος αποδίδει την πρώτη περιγραφή του οργάνου σε αυτή. Στα
γραπτά της (σύμφωνα με τον Ζώσιμο) προτείνει ότι ο χαλκός ή ο μπρούτζος
που χρησιμοποιείται για την κατασκευή του τριβικού πρέπει να έχει το
πάχος ενός
τηγανιού και ότι οι σύνδεσμοι ανάμεσα στους σωλήνες πρέπει να σφραγίζονται με αλευρόκολλα.
Κηροτακίς
Η
κητοτακίς ή κυροτακίς είναι συσκευή που χρησιμοποιείται στην θέρμανση
αλχημικών ουσιών και στην συλλογή υδρατμών. Η κηροτακίς αρχικά ήταν ένα
ξύλινο πινάκιο σαν παλέτα, μέσα στο οποίο οι ζωγράφοι τοποθετούσαν
μαλακό κερί για να το χρησιμοποιήσουν στη ζωγραφική πάνω σε ξύλο.
Αργότερα εξελίχθηκε σε αλχημικό όργανο. Αποτελούταν από έναν ψηλό
χάλκινο κύλινδρο ο οποίος στον πάτο του περιελάμβανε έναν καυστήρα που
λειτουργούσε με κάρβουνο ή ξύλο. Ο καυστήρας θέρμαινε αλχημικές ουσίες,
όπως θείο και υδράργυρο, που βρίσκονταν σε ένα πινάκιο ακριβώς από πάνω
του. Η ουσία εξατμιζόταν και οι ατμοί ανέβαιναν σε ένα δοχείο στην
κορυφή του κυλίνδρου, το οποίο είχε τρύπες μέσα από τις οποίες οι ατμοί
μπορούσαν να περάσουν. Στο κέντρο του δοχείου υπήρχε η ουσία (συνήθως
μέταλλο) την οποία οι αλχημιστές ήθελαν να αντιδράσει με τους ατμούς. Το
σκεύος καλυπτόταν από ένα ημισφαιρικό καπάκι μέσα στο οποίο οι ατμοί
υγροποιούταν και μπορούσαν πάλι να χυθούν στο πινάκιο όπου υπήρχε η
αρχική ουσία. Το σκεύος ήταν αεροστεγώς σφραγισμένο και μέσα του υπήρχε
κενό αέρος. Από την χρήση αυτών το αεροστεγώς σφραγισμένων δοχείων από τους μύστες του
ερμητισμού προέρχεται η έκφραση
ερμητικά κλειστός.
Μπεν Μαρί
Απεικόνιση ενός αλχημικού balneum Mariae
Το όνομα της Μαρίας επιβιώνει μέχρι σήμερα μέσω της εφεύρεσης της,
του μπεν μαρί (μπάνιο της Μαρίας), το οποίο χρησιμεύει στην θέρμανση
υλικών που είναι ευαίσθητα σε υψηλές θερμοκρασίες (συνήθως πάνω από τους
55°C) και γενικότερα υλικών που είναι ευαίσθητα στην απότομη μεταβολή
θερμοκρασίας. Χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα στα χημικά εργαστήρια, καθώς και στην
μαγειρική. Λέγεται ότι η Μαρία πλενόταν κάθε εβδομάδα σε μια δεξαμενή με
νερό, το οποίο οι συμπολίτες της μάζευαν και έπιναν.
Balneum Mariaie
Ένα
είδος "μπεν μαρί" που όμως θερμαίνεται με ατμό και όχι με ζεστό νερό
και δημιουργεί θερμοκρασίες υψηλότερες των 100°C σε αντίθεση με τον
"μπεν μαρί" που χρησιμοποιείται ακριβπως γιατί δημιουργεί θερμοκρασίες
κάτω των 100°C.
[
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου