Η Φρόσω Ευθυμιάδη - Μενεγάκη ήταν Ελληνίδα γλύπτρια και κεραμίστρια, η οποία γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1916 και πέθανε στην Αθήνα το 1995.
Βιογραφικά στοιχεία
H Φρόσω Ευθυμιάδη – Μενεγάκη, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της οριστικά στην Αθήνα.
Κατά την περίοδο 1933 – 1937, πήγε για να σπουδάσει κεραμοπλαστική στην Κρατική Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών (Kunstgewerbeschule) της Βιέννης, όπου μαθήτευσε με καθηγητή τον Ρόμπερτ Ομπζίγκερ. Το 1937 επέστρεψε στην Αθήνα και ασχολήθηκε με αποκλειστικό υλικό τον πηλό στην κεραμική, φιλοτεχνώντας κυρίως ειδώλια ζώων.
Συνέχισε την καλλιτεχνική μαθητεία της, φεύγοντας το 1946 για το Παρίσι, όπου εργάστηκε κοντά στον Μαρσέλ Ζιμόν (Marcel Gimond, 1894 - 1961). Το διάστημα 1947 – 1949 έζησε στην Αργεντινή και μελέτησε την τέχνη και τον πολιτισμό των Ίνκας. Τον Ιούνιο του 1949 επέστρεψε και πάλι στην Ελλάδα.
Το 1958, μετά από πρόσκληση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, έφυγε για την Αμερική, όπου μελέτησε επί τέσσερις μήνες τη σύγχρονη αμερικανική τέχνη και επηρεάστηκε σημαντικά από το έργο του Αμερικανού γλύπτη Αλεξάντερ Κάλντερ (Alexander Calder, 1898 - 1976). Κατά το διάστημα 1954 – 1967, ταξίδεψε για καλλιτεχνική ενημέρωση σε πολυάριθμες χώρες, όπως Βραζιλία, Βολιβία, Περού, Αίγυπτο, Τουρκία, Μαρόκο, Ινδία, Ταϊλάνδη, Μπαλί, Κίνα, Ιαπωνία, Ιράκ, Νεπάλ, Καμπότζη κ. α.
Ήταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος. (ΕΕΤΕ).
Για το σύνολο του έργου της, η Φρόσω Ευθυμιάδη – Μενεγάκη βραβεύτηκε το 1974 από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ το 1980 ήταν η πρώτη γυναίκα που προτάθηκε να εκλεγεί μέλος της.
Καλλιτεχνική δημιουργία
Η Φρόσω Ευθυμιάδη – Μενεγάκη συνδυάζει στα έργα της κινητικά θέματα σε ελικοειδείς και αφαιρετικές φόρμες και άλλοτε στατικές κατασκευές, γεωμετρικές και αφηρημένες, με έντονες επιρροές από τις τέχνες των πρωτόγονων λαών και πολιτισμών. Το υλικό που χρησιμοποιεί είναι άλλοτε πηλός και άλλοτε σίδηρος ή σφυρήλατος ορείχαλκος.
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50, η Φρόσω Ευθυμιάδη – Μενεγάκη φιλοτέχνησε σε πηλό προτομές και ολόσωμες μορφές (π. χ. προτομές από τερακότα του Ν. Καζαντζάκη και του Δ. Πικιώνη), κυρίως όμως ειδώλια ζώων, πουλιά και κουκουβάγιες. Θεωρείται μάλιστα η πρώτη γλύπτρια που ασχολήθηκε με τη ζωοπλαστική στην Ελλάδα. Από το 1955 προχωρεί σε μια αφαίρεση με έντονη γεωμετρική τάση, χρησιμοποιώντας ως αποκλειστικό υλικό της το μέταλλο σε φύλλα φύλλα ή βέργες ορείχαλκου ή σιδήρου.
Στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας υπάρχει ταφικό μνημείο του συζύγου της Μανώλη Μενεγάκη (1970), φιλοτεχνημένο από την ίδια, μια ολόσωμη μορφή από μάρμαρο αφαιρετικής σύνθεσης.
Εκθέσεις έργων
Η Φρόσω Ευθυμιάδη – Μενεγάκη παρουσίασε το έργο της σε ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό: Μπουένος Άιρες (1947), Αθήνα (1954, 1961, 1962), Λονδίνο (1955). Συμμετείχε επίσης σε διεθνείς διοργανώσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η Διεθνής Έκθεση Κεραμικής στις Κάννες (1955), η Μπιενάλε του Σάο Πάολο της Βραζιλίας (1959), όπου κέρδισε το πρώτο βραβείο, η Διεθνής Έκθεση Σύγχρονης Γλυπτικής στο Μουσείο Ροντέν του Παρισιού (1956, 1961), η Παγκόσμια Έκθεση Νέας Υόρκης (1965), η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (1963 - 1964), το Σαλόν της Νέας Γλυπτικής του Παρισιού (1968, 1969) κ. ά.
Έργα της υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας, στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Μπουένος Άιρες, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Καΐρου, στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο (Τ.Ε.Ι.) της Αθήνας, στην Εμπορική Τράπεζα της Θεσσαλονίκης, στο Δημαρχείο Αθηνών κ. α.
Οικία Ευθυμιάδη – Μενεγάκη
Το σπίτι, όπου έζησε και εργάστηκε η Ευθυμιάδη – Μενεγάκη, βρίσκεται στην αθηναϊκή συνοικία Κυπριάδου, επί της οδού Γρυπάρη 10. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου, με εμφανή μορφολογικά και φυσιογνωμικά στοιχεία τεχνοτροπίας Αρ Ντεκό.
Με απόφαση των εκτελεστών της διαθήκης της, έχει ήδη αναληφθεί πρωτοβουλία για την αποκατάσταση και μετατροπή της κατοικίας της σε μουσειακό – εκθεσιακό χώρο.
Πηγές
- Στέλιος Λυδάκης: «Οι Έλληνες Γλύπτες – Η νεοελληνική γλυπτική: ιστορία – τυπολογία – λεξικό γλυπτών», τόμ. 5ος, σελ. 320, Εκδοτικός οίκος «ΜΕΛΙΣΣΑ», Αθήνα, 1981.
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα, λήμμα «Ευθυμιάδη – Μενεγάκη, Φρόσω», τόμ.25, σελ. 100, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.
- «ΕΛΛΑΣ» (Η ιστορία και ο πολιτισμός του Ελληνικού Έθνους από τις απαρχές μέχρι σήμερα), τόμος 2ος, σελ. 606, Εκδοτικός Οργανισμός «Πάπυρος», Αθήνα, 1998.
- Αρχείο καλλιτεχνών Εθνικής Πινακοθήκης (Ε.Π.Μ.Α.Σ.)
Βιβλιογραφία
- Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης. Άγνωστοι θησαυροί από τις συλλογές της, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα 2011
- Νίκος Αλεξίου, «Φρόσω Ευθυμιάδη-Μενεγάκη. Η ζωή της. Το έργον της», Καινούργια Εποχή, τόμ. 5ος, Χειμώνας 1960, σ. 1, 129-132
- Τζέλλυ Γεροντοπούλου, «Αι εκδηλώσεις στο Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο για το έργο της Φρόσως Ευθυμιάδη-Μενεγάκη», Ηώς, έτος 5ο, αρ. 57, 1962, σ. 54-58
- Τώνια Γιαννουδάκη, Εθνική Γλυπτοθήκη. Μόνιμη συλλογή, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα 2006
- Αντωνία Γιαννουδάκη, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη. Η συλλογή νεοελληνικής γλυπτικής και η ιστορία της 1900-2006 (διδακτορική διατριβή), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας της Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2009 (http://ikee.lib.auth.gr/record/115849) (7/5/2015)
- Α. Δανούβης, «Η γλύπτριά μας Φρόσω Ευθυμιάδη-Μενεγάκη», Ηώς, έτος 4ο, αρ. 47, αρ. 6 του 1961, σ. 58-67
- Φρόσω Ευθυμιάδη, Αθήναι 1973
- Φρόσω Ευθυμιάδη-Μενεγάκη. Βιογραφικό σημείωμα (δκτλ.), χ.χ.
- Φρόσω Ευθυμιάδη. Γλυπτά 1955-1960, χ.χ. [Αίθουσα Α.Ε. «Δομή», Αθήνα, 1961]
- Ionel Jianou, Froso Eftimiadi, Arted, editions d’art, Paris 1977
- Αντρέας Καραντώνης, «Για την εργασία της Ευθυμιάδη», Ζυγός, τ. 65, Απρίλιος 1961, σ. 11-23
- Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών. Ζωγράφοι - Γλύπτες - Χαράκτες, 16ος-20ός αιώνας, επιστημονική επιμέλεια Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, τόμ. 3, Μέλισσα, Αθήνα 1997-2000
- Στέλιος Λυδάκης, Οι έλληνες γλύπτες. Η νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία-τυπολογία-λεξικό γλυπτών, τόμ. 5, Μέλισσα, Αθήνα 1981
- Στέλιος Λυδάκης, Η νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία, τυπολογία, Μέλισσα, Αθήνα, 2011
- Ελένη Μάργαρη, Η γυναίκα στη νεοελληνική γλυπτική, Ιωάννινα 2014
- Τάκης Μάρθας – Τ.Κ. Παπατζώνης, «Φρόσω Ευθυμιάδη-Μενεγάκη», Ζυγός, τ. 65, Απρίλιος 1961, σ. 5-10
- Ηλίας Μυκονιάτης, Νεοελληνική γλυπτική, στη σειρά Ελληνική τέχνη, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996
- Γεώργιος Νικολακόπουλος, «Φρόσω Ευθυμιάδη. Κεραμική αναγέννηση της Ελλάδος», Κεραμικά Χρονικά, έτος 10ο, τ. 45, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1987, σ. 10-15
- Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, «Η τέχνη της Φρόσως Ευθυμιάδη», Ευθύνη, τ. 26, Φεβρουάριος 1974, σ. 92-94
- Τερρακότες. Φρόσω Ευθυμιάδη-Μενεγάκη, Αίθουσα εκθέσεων εφημερίδος «Το Βήμα», Αθήνα, 1954
- Χρύσανθος Χρήστου – Μυρτώ Κουμβακάλη-Αναστασιάδη, Νεοελληνική γλυπτική 1800-1940, έκδοση Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα 1982
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου