Maddalena Casulana

Η Maddalena Casulana (περίπου 1544 - περίπου 1590) ήταν Ιταλίδα συνθέτης και τραγουδίστρια της  Αναγέννησης. Είναι η πρώτη γυναίκα συνθέτης που είχε ένα ολόκληρο βιβλίο της μουσικής της τυπωμένης και δημοσιεύθηκε στην ιστορία της δυτικής μουσικής.

Πολύ λίγα είναι γνωστά για τη ζωή της, εκτός από όσα μπορούν να συναχθούν από τις αφιερώσεις και τα γραπτά στις συλλογές της με μαδριγάλια. Το πιθανότερο είναι ότι γεννήθηκε στο Casole d'Elsa, κοντά στη Σιένα, από τα στοιχεία του ονόματός της. Έλαβε τη μουσική της εκπαίδευση και τις πρώτες εμπειρίες της στη Φλωρεντία. Το πρώτο της έργο χρονολογείται από το 1566: τέσσερα μαδριγάλια σε μια συλλογή, Il Desiderio, την οποία παρήγαγε στη Φλωρεντία. Δύο χρόνια αργότερα δημοσίευσε στη Βενετία το πρώτο της πραγματικό βιβλίο με μαδριγάλους για τέσσερις φωνές, Il primo libro di madrigali, το οποίο είναι το πρώτο έντυπο, δημοσιευμένο έργο μιας γυναίκας στην ιστορία της δυτικής μουσικής. Επίσης εκείνη τη χρονιά ο Ορλάντο ντι Λάσο διεξήγαγε Nil mage iucundum στην αυλή του Αλβέρτου Ε', Δούκα της Βαυαρίας στο Μόναχο. ωστόσο η μουσική δεν έχει επιβιώσει. Προφανώς ήταν κοντά στην Isabella de' Medici και της αφιέρωσε μέρος της μουσικής της. Το 1570, το 1583 και το 1586 δημοσίευσε άλλα βιβλία με μαδριγάλια, όλα στη Βενετία. Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου παντρεύτηκε έναν άντρα που ονομαζόταν Μεζάρι, αλλά δεν είναι γνωστές άλλες πληροφορίες για αυτόν, ή πού ζούσε αυτή (ή αυτοί). Προφανώς επισκέφτηκε τη Βερόνα, το Μιλάνο και τη Φλωρεντία, με βάση τις πληροφορίες που περιέχονται σε αφιερώσεις, και πιθανότατα πήγε και στη Βενετία, αφού εκεί δημοσιεύτηκε η μουσική της και πολλοί Βενετοί σχολίασαν τις ικανότητές της. Έκανε τουλάχιστον ένα ταξίδι στη γαλλική αυτοκρατορική αυλή τη δεκαετία του 1570.[4] Η ακόλουθη γραμμή στην αφιέρωση στο πρώτο της βιβλίο με τους Μαδριγάλους, στην Ισαβέλλα ντε Μεδίκι, δείχνει την αίσθηση της ως γυναίκα συνθέτρια σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ήταν σπάνιο: «Θέλω να δείξω στον κόσμο όσο μπορώ σε αυτό το επάγγελμα της μουσικής, το μάταιο λάθος των ανδρών ότι μόνο αυτοί διαθέτουν τα χαρίσματα της διανόησης και της τέχνης και ότι τέτοια χαρίσματα δεν δίνονται ποτέ στις γυναίκες».

Το ύφος της είναι μετρίως  χρωματικό, θυμίζοντας μερικά από τα πρώτα έργα του Marenzio καθώς και πολλά μαδριγάλια του Philippe de Monte, αλλά αποφεύγει τους ακραίους πειραματισμούς των συνθετών της σχολής της Ferrara όπως ο Luzzaschi και ο Gesualdo. Οι μελωδικές της γραμμές είναι  προσεγμένες  ως προς το κείμενο. Η Καζουλάνα ευνοούσε τον δραματικό διάλογο στα πολυφωνικά φωνητικά της έργα. Αυτό αποδεικνύεται στο μαδριγάλι της, «Morte - Che vôi - Te Chiamo?», στο οποίο εναλλάσσει διαφορετικές φωνές για να τονίσει τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις του κειμένου. Άλλοι συνθέτες της εποχής, όπως ο Philippe de Monte, την θαύμαζαν. Το ότι ο Λάσσος διηύθυνε ένα έργο της σε έναν γάμο στη Βαυαρία υποδηλώνει ότι και εκείνος εντυπωσιάστηκε με την ικανότητά της. Συνολικά έχουν διασωθεί 66 μαδριγάλια από την Κασουλάνα. Το 2022 ανακοινώθηκε ότι άλλα 17 μαδριγάλια προστέθηκαν στο σωζόμενο ρεπερτόριό της, με δώδεκα από τα κομμάτια να παίζονται για πρώτη φορά μετά από 400 χρόνια στις 8 Μαρτίου 2022 ως μέρος του προγράμματος του BBC Radio 3 για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Οι ανακαλύψεις έγιναν από τον Laurie Stras, καθηγητή Μουσικής στα Πανεπιστήμια του Σαουθάμπτον και του Χάντερσφιλντ, ο οποίος αναγνώρισε το χαμένο άλτο βιβλίο του 1583 με πεντάφωνους μαδριγάλους της Κασουλάνα στη Ρωσική Κρατική Βιβλιοθήκη στη Μόσχα, που πιστεύεται ότι είχε λεηλατηθεί από το Γκντανσκ. Βιβλιοθήκη της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, και εξακολουθεί να φέρει τους αριθμούς καταλόγου του Γκντανσκ.