Σαρμπάτ Γκούλα

Η Σαρμπάτ Γκούλα (Παστούν: شربت گله, γεννήθηκε ως Σαρμπάτ Μπίμπι, 20 Μαρτίου 1972) γενικώς γνωστή και ως η Αφγανή κοπέλα, είναι Αφγανή χωρική η φωτογραφία της οποίας έγινε διάσημη το 1985 μετά από την δημοσίευση της στο εξώφυλλο του περιοδικού National Geographic. Η φωτογράφηση είχε γίνει ένα χρόνο νωρίτερα, το 1984, σε καταυλισμό προσφύγων στο Πακιστάν, την περίοδο κατά την οποία το Αφγανιστάν τελούσε υπό Σοβιετική κατοχή. Στην φωτογραφία απεικονίζεται μια νεαρή κοπέλα με πράσινα μάτια και κόκκινο μαντήλι γύρω από το κεφάλι της να αντικρίζει με έντονο βλέμμα τον φωτογραφικό φακό. Το άτομο που απεικονίζονταν στην φωτογραφία ήταν άγνωστο κατά την εποχή της δημοσίευσης και για αρκετά χρόνια μετέπειτα, όμως στις αρχές του 2002 έγινε δυνατή η ταυτοποίηση της ως η Σαρμπάτ Γκουλά. 

Η εθνικότητα της ήταν Παστούν, και οι γονείς της είχαν σκοτωθεί κατά την διάρκεια σοβιετικών βομβαρδισμών στο Αφγανιστάν όταν ήταν 8 ετών. Μαζί με την γιαγιά, αδερφό και τις τρεις αδελφές της μετακινήθηκαν στο Πακιστάν μέσω των ορεινών περασμάτων και κατέληξαν στον καταυλισμό προσφύγων κοντά στα σύνορα της χώρας το 1984.^[4] Η Γκούλα ήταν μια από τις μαθήτριες στο σχολείο που είχε στηθεί στον καταυλισμό προσφύγων Νασίρ Μπαγκ το 1984. Η φωτογραφία της πάρθηκε από τον Αμερικανό δημοσιογράφο Στηβ ΜακΚάρι (Steve McCurry), ο οποίος δεν κατέγραψε το όνομα της κοπέλας κατά την φωτογράφιση της.^[5]

Εξώφυλλο στο National Geographic

Ο τίτλος της φωτογραφίας ορίστηκε ως η Αφγανή κοπέλα (Afghan Girl), και εμφανίστηκε τον Ιούνιο του 1985 στο εξώφυλλο του National Geographic. Η εικόνα του προσώπου της με το έντονο βλέμμα των πράσινων ματιών της και το κόκκινο μαντήλι να είναι τυλιγμένο χαλαρά γύρω από το κεφάλι της, καθιέρωσαν την φωτογραφία αυτή σαν μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες στην ιστορία του National Geographic .

Ο φωτογράφος προσπάθησε αρχικά κατά την δεκαετία του 1990 να την εντοπίσει ξανά, χωρίς επιτυχία.

Επανεντοπισμός

Τον Ιανουάριο του 2002 οργανώθηκε αποστολή από το National Geographic η οποία ταξίδεψε στο Αφγανιστάν για τον εντοπισμό της κοπέλας. Επισκέφτηκαν τον καταυλισμό προσφύγων ο οποίος υπήρχε ακόμα, και ρωτώντας τους παλαιούς κατοίκους και δείχνοντας τους την φωτογραφία, κατάφεραν να βρουν κάποιον ο οποίος γνώριζε τον αδερφό της Σαρμπάτ και την πόλη από την οποία κατάγονταν. Παράλληλα όμως εμφανίστηκαν και πολλές γυναίκες οι οποίες ισχυρίζονταν πως οι ίδιες ήταν η κοπέλα της φωτογραφίας, καθώς και πολλοί άντρες οι οποίοι ισχυρίζονταν πως η κοπέλα ήταν η σύζυγος τους.

Η ομάδα αναζήτησης τελικά εντόπισε την Σαρμπάτ σε μια απομακρυσμένη περιοχή του Αφγανιστάν. Ήταν πλέον 30 ετών και είχε επιστρέψει στο χωριό της από τον καταυλισμό προσφύγων στο Πακιστάν το 1992. Η ταυτότητα της εξακριβώθηκε και μέσω αναγνώρισης της ίριδας της σε σύγκριση με την φωτογραφία. Η ίδια θυμόταν την φωτογράφιση της, καθώς το 1984 ήταν η μοναδική φορά που είχε φωτογραφηθεί στην ζωή της, μαζί με τις φωτογραφίες του 2002 που πήρε η αποστολή για τις ανάγκες της ταυτοποίησης. Η Σαρμπάτ δεν είχε δει ποτέ προηγουμένως δει την φωτογραφία με την οποία είχε γίνει διάσημη στον υπόλοιπο κόσμο

Κατά την περίοδο που είχε μεσολαβήσει από την αρχική φωτογράφιση της μέχρι τον επανεντοπισμό της, είχε παντρευτεί τον σύζυγο της Ραμάτ Γκουλ, και είχε αλλάξει το επώνυμο της από Μπίμπι σε Γκούλα στην ηλικία των 13 ετών. Επέστρεψε στο χωριό της στο Αφγανιστάν στα μέσα του 1990. Όταν έγινε δυνατή η ταυτοποίηση της ως η κοπέλα της φωτογραφίας, η Σαρμπάτ είχε πλέον τρεις κόρες, και ο σύζυγος της είχε πεθάνει. Όταν ρωτήθηκε πως ένιωθε για την ασφάλεια της, ανέφερε πως η ζωή υπό τους Ταλιμπάν ήταν καλύτερη καθώς υπήρχε ασφάλεια και τάξη. Μετά την ανακάλυψη της, το National Geographic κάλυψε επίσης τα έξοδα για την ιατρική φροντίδα της οικογένειας της, καθώς και πλήρωσε τα έξοδα για το ταξίδι του προσκυνήματος στην Μέκκα.

Μετέπειτα εξελίξεις

Η φωτογραφία χρησιμοποιήθηκε το 2002 από την κυβέρνηση των ΗΠΑ επί διακυβέρνησης του Τζωρτζ Μπους μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 στην Νέα Υόρκη , στα πλαίσια της χρήσης των δικαιωμάτων και ελευθεριών των γυναικών στο Αφγανιστάν ως μέσο για την δημιουργία υποστηρικτικού κλίματος για την στρατιωτική επέμβαση στο Αφγανιστάν και την ανατροπή των Ταλιμπάν.

Το περιοδικό National Geographic ίδρυσε το ταμείο αλληλεγγύης για τα κορίτσια του Αφγανιστάν (Afghan girl fund) προς αναγνώριση της Σαρμπάτ, ένα φιλανθρωπικό οργανισμό ο οποίος στόχο έχει την εκπαίδευση των κοριτσιών και νεαρών γυναικών Αφγανικής καταγωγής. Το 2008, η δραστηριοποίηση του ιδρύματος επεκτάθηκε έτσι ώστε να περιλαμβάνει και αγόρια και το ίδρυμα μετονομάστηκε σε ταμείο αλληλεγγύης παιδιών του Αφγανιστάν.

Το 2016, η Σαρμπάτ συνελήφθη από τις πακιστανικές αρχές με την κατηγορία πως ζούσε στην χώρα έχοντας πλαστά έγγραφα. Καταδικάστηκε σε 15 ημέρες κράτηση και απελάθηκε στο Αφγανιστάν.