Μαρία Σπυροπούλου

 

Στις 17 Ιανουαρίου 2022, μια διάκονος της Ορθόδοξης Εκκλησίας μετατέθηκε στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας Θριαμβεύουσας. Η Μαρία Σπυροπούλου, διάκονος της ιεραποστολικής Εκκλησίας της Κορέας, κοιμήθηκε μετά από 89 χρόνια ταξίδι στη γη.

Γεννήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 1933 στην Ελλάδα, σπούδασε Παιδαγωγικά στην Αθήνα (1952-54) και εργάστηκε ως δασκάλα. Σπούδασε θεολογία και δημοσιογραφία στη Γαλλία (1963-66) και συνεργάστηκε με το περιοδικό Επαφές του Ορθόδοξου Θεολογικού Ινστιτούτου του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι. Στη συνέχεια πήγε στο Βουκουρέστι (1968-70), όπου παρακολούθησε μαθήματα ρουμανικής γλώσσας και θεολογίας.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, εργάστηκε στη Διαρκή Συνοδική Επιτροπή και στο Διορθόδοξο Κέντρο Αθηνών, υπεύθυνη για τις σχέσεις με την Εκκλησία της Ρουμανίας.

Τελικά, όμως, το ευρωπαϊκό πλαίσιο έπαιξε μικρό ρόλο για τη Μαρία, η οποία ήδη ένιωθε ότι η αποστολή ήταν (όπως μας είπε) «τρέλα»—ένα τέντωμα των φτερών μέχρι τα πέρατα της γης!

Την 1η Δεκεμβρίου 1975, ο Αρχιμανδρίτης Σωτήριος Τράμπας (που αργότερα έγινε Μητροπολίτης Κορέας και τώρα Μητροπολίτης Πισιδίας) άφησε την ενορία της Ιεράς Προστασίας (Αγία Σκέπη), Παπάγο, Αθήνα, για να ξεκινήσει μια εκπληκτική ιεραποστολική προσπάθεια στη Σεούλ της Νότιας Κορέας.  Η Μαρία Σπυροπούλου ήταν μια από τις συνεργάτες του στην αθηναϊκή οπισθοφυλακή που υποστήριξε την ιεραποστολική επανάληψη στην Κορέα, όπου ιδρύθηκαν οι ορθόδοξες κοινότητες την αυγή του 20ου αιώνα μέσω του ιεραποστολικού έργου της Εκκλησίας της Ρωσίας είχε ουσιαστικά εκλείψει. Λίγο αργότερα, η Μαρία μετακόμισε στη Σεούλ και ξεκίνησε μια πολύπλευρη ιεραποστολική προσπάθεια που κράτησε σχεδόν 25 χρόνια—μέχρι τις 13 Ιουλίου 2000, όταν επέστρεψε στην Ελλάδα για λόγους υγείας. Ακόμα κι αυτό, ωστόσο, δεν έκανε τίποτα να επιβραδύνει το ιεραποστολικό της έργο, το οποίο συνέχισε μέσω εκδόσεων και με όποιον άλλο τρόπο μπορούσε.

Η Μαρία Σπυροπούλου υπήρξε μητρική αποστολική παρουσία στη νεοσύστατη Κορεατική Εκκλησία. Έμαθε μόνο λίγα κορεάτικα, αλλά η κατεξοχήν συνεισφορά της ήταν η εγκάρδια επικοινωνία της με τους Κορεάτες πιστούς, γυναίκες και άνδρες. 

Η Μαρία ετοίμασε διδακτικό υλικό, δίδαξε θρησκευτική εκπαίδευση, επιμελήθηκε εκδόσεις, βοηθούσε στη λατρεία και τον εορτασμό των μυστηρίων και έγραψε αρκετά άρθρα. Το εφαλτήριο για όλη αυτή τη δραστηριότητα ήταν η σταθερή της πεποίθηση ότι αυτό που χρειαζόταν ήταν μια νέα ενσάρκωση του Ευαγγελίου και όχι απλώς μια εξαγωγή του ελληνικού ή βυζαντινού πολιτισμού. Ενδεικτικό αυτού ήταν το άνοιγμα της στη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει κάτι άλλο εκτός από σταρένιο ψωμί και κρασί στον εορτασμό της Θείας Ευχαριστίας, αν αυτά τα υλικά δεν ήταν μέρος της τοπικής κουλτούρας. Οι συζητήσεις μαζί της ήταν πάντα εις βάθος και εκτενείς, αλλά λίγες από αυτές τις άφησε στο χαρτί. Οι δραστηριότητες και οι απόψεις της είναι προς το παρόν σε μεγάλο βαθμό μη καταγεγραμμένες, αφού η ίδια ήταν αυτή που επιμελήθηκε τις δημοσιεύσεις στις οποίες κανονικά θα υπήρχαν. Μάλιστα, συχνά κατέστρεφε τις σημειώσεις της, που σκέφτηκε ότι μπορεί να αναστατώσει κάποιους. Η σεμνότητα και η ευαισθησία της απαιτούσαν έτσι να αφήσει τον εαυτό της έξω από ιστορίες και φωτογραφίες, παρόλο που οι κοντινοί της άνθρωποι επέμεναν ότι το σεβαστό ρεπορτάζ είναι κάτι απαραίτητο για το εκκλησιαστικό σώμα και την επίπονη πορεία της στην ιστορία.

Το 2005 ο τότε Μητροπολίτης Κορέας Σωτήριος τόνισε τη συμβολή της στην εισαγωγή της δίτομης έκδοσης για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κορέα. 

Την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου 1978, ο Ορθόδοξος Καθεδρικός Ναός του Αγίου Νικολάου στη Σεούλ καθαγιάστηκε από τον τότε Μητροπολίτη Νέας Ζηλανδίας και Έξαρχο Κορέας Διονύσιο Ψιάχα (1916-2008). Κατά τη διάρκεια της ακολουθίας ο Μητροπολίτης Διονύσιος μόνασε σε διάκονο τη Μαρία Σπυροπούλου. Η ιδέα προήλθε από τον ίδιο τον Μητροπολίτη, ο οποίος ήταν πνευματικά και θεολογικά θεμελιωμένος, και ο οποίος —από ό,τι μπορούμε να πούμε— είχε ήδη αγιάσει άλλες διακόνισσες στην επισκοπή του. Ο Μητροπολίτης μαζί με τον π. Ο Σωτήριος και η Μαρία γνώριζαν καλά ότι κατά την παράδοση της Εκκλησίας οι διακόνισσες χειροτονούνταν (χειροτονία) και όχι απλώς καθαγιάζονταν (χειροθεσία), όπως είχε δείξει από το 1949 ο καθηγητής Ανδρέας Θεοδώρου.Την προσευχή που διαβάστηκε τη συνέθεσε ο Διονύσιος στα ελληνικά (η διάκονος είχε διατηρήσει το δακτυλόγραφο κείμενο στο προσωπικό της αρχείο):

«Ω μέγα, θαυμαστό και αιώνιο Θεό, που με την ανέκφραστη κάθοδο του μονογενούς σου Υιού και την επίσκεψη του Αγίου Πνεύματός Σου ίδρυσε την Αγία Σου Εκκλησία, που με την άφατη πρόγνωσή Σου κάλεσε και αυτόν τον δούλο Σου στο διάκονο στην Αγία Σου Εκκλησία. — Σε παρακαλούμε και σε παρακαλούμε, αυτόν τον ίδιο Δάσκαλο, να στείλεις τη χάρη σου από ψηλά στη δούλη σου Μαρία και να την κάνεις Διάκονο της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας Σου. Αγίασε την με άφθαρτη ευλογία. Ενίσχυσε την ώστε να υπηρετεί άμεμπτα στην Εκκλησία Σου για τη σωτηρία των ψυχών και προς τιμή και δόξα του Αγίου Ονόματός Σου και για μερίδιο των Εκλεκτών Σου στο Βασίλειο Σου, με τις μεσιτείες της Υπεραγίας Θεοτόκου και Παναγία Μαρία, τις αγίες Διακόνισσες Φοίβη και Ολυμπία και όλους τους αγίους Σου. Διότι Εσύ είσαι ο Θεός μας που αναπαύεσαι στους αγίους Σου και σε Σένα προσφέρουμε δόξα, στον Πατέρα και στον Υιό και στο Άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντα και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν."

Το Πιστοποιητικό Τόνσου, το οποίο υπέγραψε ο Μητροπολίτης στο Ιερό Βήμα και έδωσε στη διάκονο (και το οποίο διατήρησε επίσης στο αρχείο της), είναι δακτυλογραφημένο στα ελληνικά και έχει ως εξής:

«Σύμφωνα με την επισκοπική εξουσία που δόθηκε στην Ταπεινότητά μας από τους Αγίους Αποστόλους για τη διοίκηση της Αγίας του Χριστού Εκκλησίας, κατά τον αγιασμό του Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου στη Σεούλ Κορέας, την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου του έτους 1978, Η ευσεβέστατη Μαρία Σπυροπούλου, δασκάλα, κατηχήτρια και συνεργάτιδα της Ορθοδόξου Ιεραποστολής της Κορέας, διορίστηκε Διάκονος της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Έδωσα αυτή την ευλογία να υπηρετήσω την αγία Εκκλησία, να φροντίζω για την ευπρέπεια των ιερών εκκλησιών και την ορθή τάξη των γυναικών στις ιερές τελετουργίες, να ηγούμαι φιλανθρωπικών έργων και κατηχήσεων γυναικών, προσφέροντας στις βαπτιζόμενες γυναίκες κάθε δυνατή βοήθεια. διακονώντας το έργο της Ορθόδοξης ιεραποστολής με όλες της τις δυνάμεις και, εν τέλει, εκτελώντας όλη τη διακονία που ανήκε στις Διακόνισσες, σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση της Αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Από πού, και προς τούτο, το παρόν Πιστοποιητικό Τάξης που συνέταξε η Ταπεινότητά μας και δόθηκε στην πιο ευσεβή Διάκονο Μαρία για απόδειξη αυτού. Δόθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 1978, στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Νικολάου της Σεούλ, Κορέα. Μητροπολίτης Νέας Ζηλανδίας και Έξαρχος Κορέας Διονύσιος».

Δύο χρόνια μετά τον αγιασμό της, το όνομα και το αξίωμα της Μαρίας Σπυροπούλου εμφανίστηκαν (όπως έπρεπε) στο επίσημο «Εκκλησιαστικό Μητρώο» της Εκκλησίας της Ελλάδος, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε «Δίπτυχα». Πρόκειται για την ετήσια έκδοση στην οποία καταγράφεται η δομή και το προσωπικό της Εκκλησίας της Ελλάδος και άλλων τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών. Στον τόμο του 1981, βρίσκουμε την επιγραφή: «Διακόνη-Δασκάλα Μαρία Σπυροπούλου». Αυτό το λήμμα βρίσκεται επίσης στις δημοσιεύσεις για τα επόμενα έξι χρόνια, έως το 1987 (δηλαδή, για επτά συνεχόμενα χρόνια). Μετά εξαφανίζεται! Πράγμα που σημαίνει ότι η εκκλησιαστική υστεροφημία ανέχτηκε αυτήν την όμορφη και άξια μάρτυρα για μόλις επτά χρόνια και στη συνέχεια την έσβησε για τα επόμενα 13 χρόνια της κορεατικής διακονίας της διακόνου και τα επόμενα 33 χρόνια της ζωής της! Η Μαρία ήξερε πολύ καλά ότι αυτή η μίζερη κίνηση θα έβλαπτε την όλη υπόθεση για το γυναικείο υπουργείο, αλλά σιώπησε, μοιράζοντας το μόνο με λίγους κοντινούς της ανθρώπους. Λίγα μόλις χρόνια πριν την κοίμησή της, άρχισε να το αναφέρει δημόσια, αλλά πάντα με την προτροπή των επίμονων φίλων της. Εν ολίγοις, η Διάκονος Μαρία ήταν ένα πρόσωπο και ορατό και αόρατο, ορατό και αόρατο, ημιδιάφανο!

Εν πάση περιπτώσει, οι Ορθόδοξες κοινότητες της Κορέας αγκάλιασαν τη διάκονό τους με οξυδερκή χαρά. Αισθάνθηκαν ότι το σκούρο μπλε ένδυμα, με τη σκούρα μπλε κόμμωση, που φορούσε από τότε η διάκονος (και με την οποία βοηθούσε στη λατρεία) σηματοδοτούσε κάτι ουσιαστικό: την επιθυμία της Εκκλησίας για τη δομική (και όχι απλώς τυχαία) ενσωμάτωση της αποστολικής μητρότητας στο σώμα. Η Μαρία μας είπε για τη χαρά των Κορεατών, ότι «κάτι έχει αλλάξει τώρα», και θυμήθηκε ιδιαίτερα τα λόγια του ηλικιωμένου Πάβελ, ο οποίος απολάμβανε τον σεβασμό όλων: «Είσαι ο ίδιος, αλλά είσαι διαφορετικός. Κάτι άλλαξε.” Πράγματι, το Πνεύμα είχε φυσήξει όπου ήθελε!

Είκοσι δύο χρόνια μετά την αποδοχή της, ήρθε η μέρα της οριστικής αναχώρησης της Μαρίας από την Κορέα. Ήταν 13 Ιουλίου 2000. Η κορεατική κοινότητα του Αγίου Νικολάου στη Σεούλ την αποχαιρέτησε όπως ήταν: διάκονος. Ως ένδειξη αγάπης, της πρόσφεραν ένα κρυστάλλινο βάζο, στη βάση του οποίου, κάτω από έναν κόκκινο σταυρό, ήταν χαραγμένα τα εξής στα κορεάτικα:

«Είθε αυτό να χρησιμεύσει ως ένδειξη της εκτίμησής μας για την ακούραστη υλική και πνευματική προσφορά και τις θυσιαστικές προσπάθειες της Σεβ. Διάκονος Μαρίας για την αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κορέας εδώ και 25 χρόνια. Μαζί με τις καλύτερες ευχές και τις προσευχές μας, να απολαμβάνετε πάντα την άφθονη χάρη του Κυρίου μας». 

Η διάκονος Μαρία Σπυροπούλου, που μεγάλωσε πολλά παιδιά, ταξίδεψε έτσι από τους ανοιχτούς ουρανούς της ιστορικής ενσάρκωσης του Ευαγγελίου στον αιώνιο ουρανό του Τριαδικού Θεού. Στήριξε, ενθάρρυνε, αγάπησε, δίδαξε, νοιαζόταν και έγινε –όπως σημείωσε με χαρά– «γιαγιά Μαρία» για τα παιδιά των πνευματικών της παιδιών. Πάντα προσπαθούσε να είναι διαφανής, ώστε το φως του Χριστού, που κήρυττε και με λόγια και με πράξεις, να περνά ανεμπόδιστα από μέσα της.