Μαριάμνη Α΄

 

Η Μαριάμνη Α΄, εβραϊκά מִרְיָם Μύριαμ, (απεβ. 29 π.Χ.) από τον Οίκο των Ασμοναίων/Μακκαβαίων ήταν πριγκίπισσα της Ιουδαίας και με τον γάμο της έγινε βασίλισσα της Ιουδαίας. Ήταν διάσημη για την ομορφιά της και παντρεύτηκε τον Ηρώδη Α΄ τον Μεγάλο. Αυτός είχε εκτοπίσει τον Οίκο της, των βασιλέων της Ιουδαίας και από φόβο προς τους δικούς της, εξόντωσε όλα τα εξέχοντα μέλη, ακόμη και τη Μαριάμνη. Αναφέρεται ως Μαριάμ(μ)η από τον Ιώσηπο και αργότερα το -μμη έγινε -μνη, όμως το όνομά της προέρχεται από το Μύριαμ (όπως η αδελφή του Μωϋσή).

Βιογραφία

Ήταν κόρη του Αλεξάνδρου της Ιουδαίας και της εξαδέλφης του Αλεξάνδρας των Ασμοναίων/Μακκαβαίων, κόρης του Υρκανού Β΄ αρχιερέα, βασιλιά και εθνάρχη της Ιουδαίας. Αδελφός της ήταν ο Αριστόβουλος Γ΄, τελευταίος άρρην του Οίκου τους.

Η μητέρα της κανόνισε τον γάμο της με τον Ηρώδη Α΄. Αυτός συμφώνησε στο Κετουμπάχ το 41 π.Χ. με τους γονείς της. Οι δύο παντρεύτηκαν το 37 π.Χ. στη Σαμάρεια και έκαναν τέσσερα τέκνα: τον Αλέξανδρο, τον Αριστόβουλο (εκτελέστηκαν το 7 π.Χ.), τη Σαλάμψιο και την Κύπρο. Ο τρίτος γιος τους στάλθηκε με τους δύο άλλους στη Ρώμη για εκπαίδευση το 20 π.Χ., όμως πνίγηκε κοντά στη Ρώμη, μάλλον στους βάλτους Ποντίνο.

Ο Φλάβιος Ιώσηπος γράφει ότι έπειτα από ισχυρή επιμονή της Μαριάμνης Α΄, ο Ηρώδης Α΄ έθεσε τον Αριστόβουλο Γ΄ αρχιερέα. Αυτός όμως, που δεν ήταν ούτε 18 ετών, πνίγηκε το επόμενο έτος (το 36 π.Χ.). Έτσι εξέλιπε ο Οίκος των Ασμοναίων/Μακκαβαίων. Τότε η μητέρα του Αλεξάνδρα κατηγόρησε τον Ηρώδη Α΄ για τον θάνατο του γιου της και έγραψε στην Κλεοπάτρα Ζ΄ της Αιγύπτου ζητώντας της συνδρομή στην εκδίκηση του φόνου. Η Κλεοπάτρα Ζ΄ είπε στον Μάρκο Αντώνιο να σπεύσει και να τιμωρήσει τον Ηρώδη για το έγκλημα. Ο στρατηγός έστειλε στρατό. Τότε ο Ηρώδης άφησε τη νεαρή σύζυγό του στην φροντίδα του θείου του Ιωσήφ, με την εντολή, αν ο Μ. Αντώνιος τον σκοτώσει, να φονευθεί η Μαριάμνη Α΄. Αυτό το έκανε, διότι πίστευε ότι ήταν τόσο όμορφη, που αυτή θα ξαναπαντρευόταν. Το πάθος του γι'αυτήν τον έκανε να τη θέλει μαζί και μετά το τέλος του (στην άλλη ζωή). Όμως ο Ιωσήφ εξοικειώθηκε με τη βασίλισσα τόσο, που αποκάλυψε την πληροφορία στη Μαριάμνη και στις άλλες γυναίκες του νοικοκυριού. Όταν ο Μ. Αντώνιος αιχμαλώτισε τον Ηρώδη, φήμες έλεγαν ότι τον σκότωσε κιόλας. Τότε η Αλεξάνδρα έπεισε τον Ιωσήφ να την πάει μαζί με τη Μαριάμνη στους Ρωμαίους για ασφάλεια. Αλλά ο Μ. Αντώνιος ελευθέρωσε τον Ηρώδη, που επέστρεψε σπίτι. Εκεί έμαθε από τη μητέρα του και την αδελφή του Σαλώμη Α΄ το σχέδιο της Αλεξάνδρας. Τότε η Σαλώμη Α΄ κατηγόρησε τη Μαριάμνη Α΄ για μοιχεία με τον Ιωσήφ, πράγμα που ο Ηρώδης το συζήτησε με τη σύζυγό του και το απέρριψε. Όταν όμως η Μαριάμνη τού είπε την πληροφορία του Ιωσήφ, ο Ηρώδης σκέφτηκε ότι αυτό θα το έκανε ο θείος του μόνο αν ήταν σύντροφός της, έτσι έδωσε εντολές να εκτελεστεί ο Ιωσήφ και να περιοριστεί η Αλεξάνδρα. Ωστόσο τη Μαριάμνη δεν την τιμώρησε.

Λόγω αυτής της σύγκρουσης της Μαριάμνης με τη Σαλώμη, όταν ο Ηρώδης έφυγε στη Ρόδο το 31 π.Χ. για να επισκεφθεί τον Αύγουστο, χώρισε τις δύο γυναίκες. Άφησε τη Σαλώμη και τους γιους του στη Μασάντα και έστειλε τη Μαριάμνη και τη μητέρα της στην Αλεξάνδρεια. Πάλι άφησε εντολή αν σκοτωνόταν, να φονευόταν η Μαριάμνη και η μητέρα της, ενώ την εξουσία να αναλάμβανε η Σαλώμη και οι γιοί του. Για τις γυναίκες στην Αλεξάνδρεια υπεύθυνος ήταν κάποιος Σόεμος, που αφού αυτές απέκτησαν την εμπιστοσύνη του, έμαθαν ξανά την εντολή του Ηρώδη. Τότε η Μαριάμνη πείστηκε ότι εκείνος δεν την αγαπά πλήρως: δυσαρεστήθηκε, που δεν θα την άφηνε να επιβιώσει. Έτσι όταν ο Ηρώδης επέστρεψε σπίτι, τον αντιμετώπισε ψυχρά και δεν έκρυψε το μίσος της γι'αυτόν. Η Σαλώμη και η μητέρα της βρήκαν την ευκαιρία και τροφοδότησαν τον Ηρώδη με ψευδείς πληροφορίες, για να δημιουργήσουν απέχθεια προς αυτήν. Όμως ο Ηρώδης την ευνοούσε ακόμη. Όμως η θυμωμένη Μαριάμνη δεν ήθελε να έχει ερωτικές επαφές μαζί του και τον κατηγόρησε για τον θάνατο του αδελφού της και του πάππου της Υρκανού Β΄. Η Σαλώμη υπονόησε ότι η Μαριάμνη σχεδίαζε να τον δηλητηριάσει, έτσι ο Ηρώδης βασάνισε τον ευνοούμενο ευνούχο τής συζύγου του για να μάθει περισσότερα. Ο ευνούχος δεν ήξερε τίποτε για σχέδιο δηλητηρίασης και είπε μόνο ότι η Μαριάμνη ήταν δυσαρεστημένη για την εντολή που έδωσε ο Ηρώδης στον Σόεμο. Τότε ο βασιλιάς εξοργίστηκε και διέταξε την εκτέλεση του Σόεμου, ενώ επέτρεψε στη Μαριάμνη να δικαστεί για την υποτιθέμενη δηλητηρίαση. Η Αλεξάνδρα, για να κερδίσει την εύνοιά του, άφησε να εννοθεί ότι η κόρη της σχεδίαζε προδοσία. Τελικά η Μαριάμνη καταδικάστηκε και εκτελέστηκε το 29 π.Χ. Ο Ηρώδης τη θρηνούσε για πολλούς μήνες.

Οικογένεια

Παντρεύτηκε το 37 π.Χ. τον Ηρώδη Α΄ τον Μεγάλο, βασιλιά της Ιουδαίας και είχε τέκνα:

• Αλέξανδρος π.35-π.7 π.Χ., διάδοχος της Ιουδαίας.
• Αριστόβουλος Δ΄ 31-7 π.Χ., πρίγκιπας της Ιουδαίας.
• Σαλάμψιο 1ος αι. π.Χ., παντρεύτηκε τον εξάδελφό της Φαζαήλ του Οίκου του Ηρώδη.
• Κύπρος, κόρη.