Johanna "Hannah" Arendt

 Η Χάνα Άρεντ (γερμανικά: Johanna "Hannah" Arendt, 14 Οκτωβρίου 1906 – 4 Δεκεμβρίου 1975) ήταν Γερμανοαμερικανίδα, εβραϊκής καταγωγής, πολιτική επιστήμονας και φιλόσοφος.Τα δεκαοχτώ βιβλία της και πληθώρα άρθρων, σε θέματα που κυμαίνονται από τον ολοκληρωτισμό μέχρι την επιστημολογία, είχαν μια μεγάλη επιρροή στην πολιτική θεωρία. Η Άρεντ είναι ευρέως γνωστή ως μια από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς φιλοσόφους του 20ού αιώνα.

Ως Εβραία, η Άρεντ αποφάσισε να εγκαταλείψει τη ναζιστική Γερμανία το 1933 και έζησε στην Τσεχοσλοβακία, την Ελβετία και τη Γαλλία προτού φτάσει στις ΗΠΑ το 1941 μέσω της Πορτογαλίας. Έγινε Αμερικανίδα πολίτης το 1950, έχοντας αρνηθεί τη γερμανική υπηκοότητα το 1937. Τα έργα της ασχολούνται με τη φύση της δύναμης αλλά και με την πολιτική, τη δημοκρατία, την εξουσία και τον ολοκληρωτισμό. Το βραβείο Χάνα Άρεντ ονομάστηκε έτσι προς τιμή της.

Βιογραφία

Γεννήθηκε από μια κοσμική οικογένεια γερμανοεβραίων στην πόλη Λίντεν (κοντά στο Αννόβερο) κι ήταν η κόρη της Martha Kohn και του Πωλ Άρεντ. Μεγάλωσε στο Καίνιξμπεργκ (αργότερα Κάλινγκραντ όταν προσαρτήθηκε στη Σοβιετική Ένωση το 1946) και στο Βερολίνο. Η οικογένεια της Άρεντ αφομοιώθηκε εξολοκλήρου στον τρόπο ζωής της Γερμανίας και η ίδια θυμόταν αργότερα : "Στη Γερμανία, η λέξη αφομοίωση έλαβε μια βαθιά φιλοσοφική έννοια. Μπορείτε δύσκολα να συνειδητοποιήσετε πόσο σοβαρή ήταν η κατάστασή μας".

Η Άρεντ αρνήθηκε την εβραϊκή της ταυτότητα μόλις αποδέχτηκε τον αντισημιτισμό ως ενήλικας. Ταυτίστηκε αρκετά με τη Rahel Varnhagen, μια γυναίκα από την Πρωσία που έζησε τον 19ο αιώνα και αναζητούσε απεγνωσμένα να μπει στον πολιτισμό της Γερμανίας, μόνο για να απορριφθεί επειδή γεννήθηκε Εβραία. Η Άρεντ αργότερα ανέφερε για τη Varnhagen ότι ήταν "η κοντινότερη γυναίκα φίλη μου, δυστυχώς νεκρή εκατό χρόνια νωρίτερα".

Μετά την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής της το 1924, εισήχθη στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ, όπου σπούδασε επί έναν χρόνο φιλοσοφία μαζί με τον Μάρτιν Χάιντεγκερ. Σύμφωνα με τον Χανς Τζόνας, η Άρεντ ήταν η μοναδική Γερμανο-Εβραία φοιτήτρια στο έτος που φοιτούσε. Η Άρεντ ξεκίνησε μια μακροχρόνια και θυελλώδη ερωτική σχέση με τον Χάιντεγκερ, για την οποία τής ασκήθηκε κριτική εξαιτίας της υποστήριξης του Χάιντεγκερ υπέρ του ναζιστικού κόμματος την περίοδο που ήταν πρύτανης στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. Μετά από έναν χρόνο στο Marburg, η Άρεντ φοίτησε επί ένα εξάμηνο στο Πανεπιστήμιο Φράιμπουργκ, όπου παρακολούθησε τις διαλέξεις του Έντμουντ Χούσερλ. Το 1926 μετέβη στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης όπου το 1929, υπό την επίβλεψη του υπαρξιστή φιλοσόφου Καρλ Γιάσπερς, ολοκλήρωσε τη διατριβή της που είχε τίτλο Der Liebesbegriff bei Augustin: Versuch einer philosophischen Interpretation (de) ("Η έννοια της αγάπης στη σκέψη του Αγίου Αυγουστίνου : Προσπάθεια δημιουργίας μιας φιλοσοφικής ερμηνείας").

Καριέρα

Το 1929, στο Βερολίνο, τη χρονιά που κυκλοφόρησε η διατριβή της, παντρεύτηκε τον Γκύντερ Στερν, αργότερα γνωστό ως Γκύντερ Άντερς. Πήραν διαζύγιο το 1937. Το 1932, η Άρεντ ταράχτηκε βαθιά από δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι ο Χάιντεγκερ συμμετείχε σε συναντήσεις και ομιλίες των εθνικοσοσιαλιστών. Του έγραψε ζητώντας του να αρνηθεί ότι τον προσέλκυε ο εθνικοσοσιαλισμός. Ο Χάιντεγκερ απάντησε ότι δεν προσπαθούσε να αρνηθεί τις φήμες (οι οποίες ήταν αληθείς) και απλά τη διαβεβαίωσε ότι τα αισθήματά του για την ίδια δεν είχαν αλλάξει. Ως Εβραία που ζούσε στη ναζιστική Γερμανία, η Άρεντ συναντούσε προβλήματα στο να ζήσει μια φυσιολογική ζωή. Έκανε έρευνα στον αντισημιτισμό για κάποιο καιρό προτού συλληφθεί και φυλακιστεί για σύντομο διάστημα από τη Γκεστάπο το 1933.

Παρίσι

Το 1933, η Άρεντ εγκατέλειψε τη Γερμανία για την Τσεχοσλοβακία και αργότερα τη Γενεύη, όπου εργάστηκε για κάποιο χρονικό διάστημα στη League of Nations. Στο Παρίσι, έγινε φίλη με τον ξάδερφο του πρώτου συζύγου της, τον μαρξιστή κριτικό λογοτεχνίας και φιλόσοφο, Walter Benjamin. Ενώ βρισκόταν στη Γαλλία, εργάστηκε για να βοηθά τους Εβραίους μετανάστες. Το 1937, απαρνήθηκε τη γερμανική υπηκοότητά της. Το 1940, παντρεύτηκε τον Γερμανό ποιητή και μαρξιστή φιλόσοφο, Heinrich Blücher, ιδρυτικό μέλος του KPD. Τον Μάιο του 1940, μετά τη γερμανική εισβολή στη Γαλλία, η Άρεντ εργάστηκε στο Camp Gurs αλλά κατάφερε να ξεφύγει πριν οι Γερμανοί φτάσουν στην περιοχή.

Νέα Υόρκη

Η Άρεντ έφυγε από τη Γαλλία το 1941 με τον σύζυγο και τη μητέρα της, ταξιδεύοντας στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω της Πορτογαλίας. Έλαβαν κάρτες βίζα που κυκλοφόρησαν παράνομα από τον αμερικανό διπλωμάτη Hiram Bingham, ο οποίος βοήθησε περίπου 2,500 Εβραίους μετανάστες. Ο Varian Fry, Αμερικανός ανθρωπιστής, πλήρωσε το ταξίδι τους και τους βοήθησε να λάβουν τις βίζες. Με την άφιξή τους στη Νέα Υόρκη, η Άρεντ έγινε ενεργό μέλος στη γερμανο-εβραϊκή κοινότητα. Από το 1941 έως το 1945, αρθρογραφούσε στη γερμανόφωνη εβραϊκή εφημερίδα Aufbau. Ξεκινώντας το 1944, ήταν η διευθύντρια έρευνας στην Commission of European Jewish Cultural Reconstruction, και με την ιδιότητα αυτή ταξίδεψε στην Ευρώπη μετά τον πόλεμο.

Μετά τον πόλεμο

Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Άρεντ εργάστηκε για τη Youth Aliyah, έναν οργανισμό που έσωσε εκατοντάδες παιδιά από το Ολοκαύτωμα και τα μετέφερε στη Βρετανική Αποικία της Παλαιστίνης. Έγινε στενή φίλη με τον Καρλ Γιάσπερς και τη σύζυγό του, αναπτύσσοντας μια βαθιά πνευματική φιλία με αυτόν. Ξεκίνησε να αλληλογραφεί με την Αμερικανίδα συγγραφέα Mary McCarthy εκείνη την περίοδο.

Το 1950, η Άρεντ έγινε επίσημα πολίτης των Ηνωμένων Πολιτειών. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε να συναντιέται ξανά με τον Μάρτιν Χάιντεγκερ, και είχε μια διετή σχέση με τον άνδρα που είχε προηγουμένως γίνει ο μέντοράς της, ο δάσκαλός της και ο εραστής της. Την περίοδο εκείνη, η Άρεντ τον υπερασπίστηκε απέναντι στους κριτικούς που έκριναν αρνητικά την ενθουσιώδη συμμετοχή του στο ναζιστικό κόμμα. Παρουσίασε τον Χάιντεγκερ ως έναν αφελή άνδρα που χαρακτηριζόταν από δυνάμεις τις οποίες δεν μπορούσε να ελέγξει και επεσήμανε ότι η φιλοσοφία του Χάιντεγκερ δεν είχε καμιά σχέση με τον εθνικοσοσιαλισμό. Η Άρεντ υπηρέτησε ως επισκέπτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Notre Dame, στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλει, στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον και στο Πανεπιστήμιο Northwestern. Το 1959 έγινε η πρώτη γυναίκα λέκτορας στο Πρίνστον. Δίδαξε και στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου από το 1963 έως το 1967, όπου ήταν μέλος της Committee on Social Thought. Από το 1967 μέχρι τον θάνατό της το 1975 δίδαξε στο The New School στο Μανχάταν. Δίδαξε επίσης στο Πανεπιστήμιο Γέιλ και στο Center for Advanced Studies στο Πανεπιστήμιο Wesleyan (1961–62, 1962–63).

Θάνατος

Η Άρεντ πέθανε στη Νέα Υόρκη στις 4 Δεκεμβρίου 1975, σε ηλικία 69 ετών, από καρδιακή προσβολή. Τάφηκε μαζί με τον σύζυγό της Χάινριχ Μπλύχερ, στο Bard College στη Νέα Υόρκη.

Τιμές[

• Ο αστεροειδής 100027 Hannaharendt πήρε με το όνομά της προς τιμή της.
• Οι γερμανικοί σιδηρόδρομοι λειτουργούν το «Hannah Arendt Express» μεταξύ Καρλσρούης και Αννόβερου.
• The Hannah Arendt Center for Politics and Humanities at Bard College is named in her honor.
• The Hannah Arendt Center at The New School is named in her honor.
• Το Ινστιτούτο Έρευνας του Ολοκληρωτισμού Χάνα Άρεντ ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της.
• Το βραβείο Χάνα Άρεντ ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της.
• Several streets are named after Arendt, including Hannah-Arendt Straße in Berlin.
• Αρκετά γυμνάσια (γερμανικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) έχουν αφιερωθεί στην Άρεντ.
• Το πορτρέτο της Χάνα Άρεντ από τον φωτογράφο Fred Stein έχει γίνει διάσημο.
• Το 2012, κυκλοφόρησε μια γερμανική ταινία με τον τίτλο Hannah Arendt, σε σκηνοθεσία του Μαργκαρέτε φον Τρότα και με την Μπάρμπαρα Ζούκοβα στον ρόλο της Άρεντ ; η ταινία επικεντρώνεται στη δίκη Eichmann και στη διαμάχη που προκλήθηκε από το βιβλίο της Άρεντ, το οποίο εκείνη την περίοδο ήταν ευρέως παρεξηγημένο καθώς πιστεύεται ότι υποστήριζε το Eichmann και κατηγορούσε τους Εβραίους ηγέτες για το Ολοκαύτωμα.
• Το 2014, το Google Doodle γιόρτασε τα 108 χρόνια από τη γέννησή της.
• Το 2014, ο Γάλλος φιλόσοφος Michel Onfray αφιέρωσε μια σειρά διαλέξεων που είχαν ως θέμα την ανάλυση του έργου της Άρεντ. Οι διαλέξεις αυτές προβλήθηκαν από τον γαλλικό ραδιοφωνικό σταθμό France Culture.

Εργογραφία

• Der Liebesbegriff bei Augustin: Versuch einer philosophischen Interpretation (1929)
• The Origins of Totalitarianism (1951) [ελλ. μετάφραση, Το ολοκληρωτικό σύστημα, (το τρίτο μέρος από το έργο Πηγές του Ολοκληρωτισμού) (εκδ. Ευρύαλος, 1988), σελ. 306].
• Rahel Varnhagen: the life of a Jewess. Translated by Richard and Clara Winston (1958)
• The Human Condition (1958) [ελλ. μετάφραση από τους Στέφανο Ροζάνη και Γεράσιμο Λυκιαρδόπουλο: Η ανθρώπινη κατάσταση - Vita activa (Γνώση, 1986), σελ. 438].
• Die ungarische Revolution und der totalitäre Imperialismus (1958)
• Between Past and Future: Eight exercises in political thought (1954 [to 1964], ed. 1961. Reissued with additional text in 1968) [ελλ. μετάφραση Γ. Μερτίκας : Μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος (εκδ. Λεβιάθαν, 1996), σελ. 277].
• On Revolution (1962) [ελλ. μετάφραση, Για την Επανάσταση (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006), σελ. 443].
• Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil (1963) [ελλ. μετάφραση, Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ: Η κοινοτοπία του κακού (εκδ. Θυμέλη, 1995), σελ. 365.
• Men in Dark Times (1968) [ελλ. μετάφραση, Άνθρωποι σε ζοφερούς καιρούς (μόνο τα κείμενα για Ρόζα Λουξεμπουργκ, Βάλτερ Μπένγιαμιν και Μπέρτολτ Μπρέχτ) (εκδ. Νησίδες, 1998), σελ. 168].
• Crises of the Republic: Lying in Politics; Civil Disobedience; On Violence; Thoughts on Politics and Revolution (1969). "Civil Disobedience" originally appeared, in somewhat different form, in The New Yorker. Versions of the other essays originally appeared in The New York Review of Books.
• On Violence (Harvest Books, 1970) [ελλ. μετάφραση και εισαγωγή από τη Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου: Περί Βίας (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2000), σελ. 190].
• The Jew as Pariah: Jewish Identity and Politics in the Modern Age, edited with an introduction by Ron H. Feldman (1978)
• Life of the Mind (1978)
• Lectures on Kant's Political Philosophy. Edited and with an Interpretive Essay by Ronald Beiner (The University of Chicago Press, 1992). [ελλ. μετάφραση, Η πολιτική φιλοσοφία του Καντ (εκδ. Νήσος, 2008), σελ. 221].
• Hannah Arendt and Karl Jaspers Correspondence, 1926–1969, Edited by Lotte Kohler and Hans Saner (1992).
• Love and Saint Augustine Edited with an Interpretive Essay by Joanna Vecchiarelli Scott and Judith Chelius Scott (Chicago: The University of Chicago Press, 1996/1998). Πρόκειται για επεξεργασμένη μετάφραση της διατριβής της στα αγγλικά.
• Within Four Walls: The Correspondence between Hannah Arendt and Heinrich Blücher, 1936-1968, Edited by Lotte Kohler (2000).
• Responsibility and Judgment. Edited with an introduction by Jerome Kohn (Schocken Books, 2003).
• Letters, 1925-1975/Hannah Arendt and Martin Heidegger, Edited by Ursula Ludz (2004).
• Essays in Understanding, 1930-1954: Formation, Exile, and Totalitarianism. Edited by Jerome Kohn (Schocken Books, 2005).
• The Promise of Politics, Edited with an Introduction by Jerome Kohn (Schocken Books, 2005).
• Arendt und Benjamin: Texte, Briefe, Dokumente, Edited by Detlev Schöttker and Erdmut (Wizisla, 2006)
• The Jewish Writings, Edited by Jerome Kohn and Ron H. Feldman (Schocken Books, 2007).

Ελληνικές μεταφράσεις

• (1986) Η ανθρώπινη κατάσταση, Γνώση
• (1987) Σκέψεις για την πολιτική και την επανάσταση, Έρασμος
• (1998) Άνθρωποι σε ζοφερούς καιρούς, Νησίδες
• (2000) Περί βίας, Αλεξάνδρεια
• (2005) Για την επανάσταση, Νησίδες
• (2006) Για την επανάσταση, Αλεξάνδρεια
• (2008) Η πολιτική φιλοσοφία του Καντ, Νήσος
• (2009) Η ανθρώπινη κατάσταση, Γνώση
• (2009) Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ, Νησίδες
• (2009) Υπόσχεση πολιτικής, Κέδρος
• (2012) Ελευθερία, αλήθεια και πολιτική, Στάσει Εκπίπτοντες
• (2012) Η κρίση της κουλτούρας και άλλα κείμενα, Στάσει Εκπίπτοντες
• (2015) Εμείς οι πρόσφυγες (κείμενα των: Άρεντ, Αγκάμπεν, Τραβέρσο), Εκδόσεις του εικοστού πρώτου
• (2017) Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού Α: Αντισημιτισμός, Νησίδες
• (2017) Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού Β: Ιμπεριαλισμός, Νησίδες