Αφροδίτη Χάρρισσον

 Πηγή:https://mkp-archive.blogspot.com/2022/02/1906-2004.html

Αφροδίτη Χάρρισσον (1906-2004)

Της Χάρη Σπανού

© 2022

Αφροδίτη Χάρρισσον (1906-2004)

Η Αφροδίτη Χάρρισσον, το γένος Αλεξάνδρου, γεννήθηκε στην Κερύνεια το 1906 στις 6 Αυγούστου (του Σωτήρος). Γι αυτό βαφτίστηκε Αφροδίτη – Σωτήρα. Η Ξανθή, η αδερφή της είχε κι αυτή δυο ονόματα (δεν θυμούμαι το χριστιανικό της)∙ τα διπλά ονόματα (ειδωλολατρικό και χριστιανικό), φαίνεται ότι ήταν συνήθεια του ιερέα που τις βάφτισε.

Ο πατέρας της Αλέξανδρος ήταν σκαρπάρης (τσαγγάρης) αλλά συχνά δούλευε και στα καράβια των θείων της. Η μητέρα της Ευφροσύνη ήταν κόρη και αδερφή καπετάνιων: του καπετάν Σάββα, του καπετάν Παναή, του καπετάν Μιχάλη, του Αλέξη και αδερφές της ήταν η Φανού και η Μαριτσού. Γενάρχης της οικογένειας ήταν ο Τουρκομίχαλος από τα Κύθηρα ο οποίος κατέφυγε στην Κερύνεια το 1830, παντρεύτηκε κι έκαναν τέσσερα παιδιά. Η ίδια έλεγε πως ανήκε στο μιχαηλόσοϊ με το νάμιν (το όνομα).

Το σπίτι τους ήταν απέναντι από τον Αρχάγγελο σε μια «τούμπα» (ύψωμα). Η Αφροδίτη και η μικρότερή της αδερφή η Ξανθή ορφάνεψαν από παιδιά. Πρώτα έχασαν την μάνα τους από «άσθμα» και μέχρι το 1914 έχασαν και τον πατέρα τους από μια μόλυνση στο πόδι, αποτέλεσμα ενός τραύματος σε καράβι. Η Αφροδίτη ως μεγαλύτερη, ανέλαβε την ευθύνη του σπιτιού με τη βοήθεια των θειάδων και της ευρύτερης οικογένειας. Βιοπορίζονταν κεντώντας η Αφροδίτη πιπίλες (δαντέλες του βελονιού) και η Ξανθή λευκαρίτικα. Έμαθε επίσης ράψιμο σε μια μαστόρισσα της Κερύνειας. Αργότερα, συνέχισε το ράψιμο στη Λευκωσία, όπου έμενε στο σπίτι της θείας Φανούς.

Ο Χάρης Χάρρισον και η Αφροδίτη

Αλεξάνδρου στους γάμους τους

στην Κερύνεια το 1930.

Το 1930 γνώρισε τον Χάρη Χαραλαμπίδη από την Πέγεια της Πάφου (αργότερα, στην Αμερική άλλαξε το όνομά του σε Χάρρισσον) όταν πήγε κοντά της για να ράψει υποκάμισα. Ο Χάρης ήταν από παιδί 9 χρονών μετανάστης στην Αίγυπτο. Παντρεύτηκαν μια Κυριακή και την επόμενη Τετάρτη ο Χάρης έφυγε για την Αμερική, όπου θα τον ακολουθούσε στη συνέχεια. Παρά τις επανειλημμένες προσκλήσεις του Χάρη, η Αφροδίτη παρέμεινε στην Κύπρο για 9 χρόνια διότι είχε «ευθύνη» την μικρότερη αδερφή της. Το 1939 φαίνεται ότι ο Χάρης έστειλε τελεσίγραφο και εισιτήρια. Έτσι, η Αφροδίτη ξεκίνησε από το λιμάνι της Αμμοχώστου (τότε έβγαλε το μαντίλι από τα μαλλιά) για τον Πειραιά όπου έμεινε μερικές μέρες φιλοξενούμενη σε ξαδέρφες της. Στον Πειραιά έκανε τα μαλλιά της περμανάντ και φωτογραφήθηκε με τις ξαδέρφες σε φωτογραφείο. Ακολούθως, με ένα από τα τελευταία επιβατηγά που διέσχισαν τον Ατλαντικό πριν από τον Β΄ Π.Π. και με σταθμό την Μασσαλία και το Χερβούργο έφτασε στη Νέα Υόρκη στο Ellis Island. Διηγούνταν, χαμογελώντας ένοχα, ότι μέχρι τη Μασσαλία για τη συνεννόηση στα αγγλικά στο πλοίο δεχόταν την βοήθεια ενός αξιοσέβαστου Λιβανέζου άνδρα. Κατόπιν, στη Μασσαλία μπάρκαραν στο καράβι πολλοί Έλληνες, προτίμησε τη δική τους συνδρομή και περιόρισε την επαφή με τον ευγενικό Λιβανέζο σε απλό χαιρετισμό.

Με τον Χάρη εγκαταστάθηκαν στο Fredericksburg της Virginia, όπου άνοιξαν εστιατόριο. Τον Απρίλιο του 1940 γέννησε την Φράνσις, την μοναχοκόρη τους. Μετά τον πόλεμο το 1946 επισκέφθηκαν για λίγο στην Κύπρο, παντρεύτηκε η Ξανθή και ο Χάρης προσπάθησε να αγοράσει ένα εστιατόριο ή ξενοδοχείο. Δεν ευοδώθηκαν τα σχέδιά του και επέστρεψαν στην Αμερική.

Η μικρή Φράνσις έξω από το εστιατόριο
της οικογένειας στο Ρίτσμοντ
των ΗΠΑ το 1944.

Το 1947 ανοίγουν στο Richmond το εστιατόριο Frances Grill αλλά στις 11 Απριλίου ο Χάρης αιφνιδίως πέθανε. Η Αφροδίτη, χήρα με ένα μικρό παιδί παραμένει εκεί μέχρι το 1952. Καταφέρνει με σκληρή δουλειά να επιβιώσει, βρισκόμαστε ακόμα στην εποχή του διαχωρισμού, στο εστιατόριο επιτρεπόταν η είσοδος μόνο σε μαύρους. Η Αφροδίτη με μόρφωση 2 – 3 τάξεων του δημοτικού τα έβγαλε πέρα με δικηγόρους και λογιστές και κατάφερε στέλλοντας στην Κύπρο οδηγίες και χρήματα στην Ξανθή να κτίσει ένα σπίτι στην οδό Κλήμεντος. Με την κόρη της επαναπατρίστηκαν στις 12 Οκτωβρίου του 1952 στην Κύπρο. Ζει πλέον στη Λευκωσία αλλά όλος ο κόσμος της Κερύνειας είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος και των σχέσεών της. Η σχέση της με την ξαδέρφη της Ελένη (κόρη του καπετάν Παναή) καθίσταται πιο στενή όταν χηρεύει και η Ελένη. Περνούν τη διάρκεια του Αγώνα, η Φράνσις φοιτά και ακολούθως εργάζεται στην Αμερικανική Ακαδημία Λευκωσίας. Η Αφροδίτη αυστηρή, (δεν επέτρεψε στην Φράνσις να σπουδάσει στη Βηρυτό) υπερήφανη, διατηρώντας παλιές αρχές ασχολείται με τον νοικοκυριό, το σπίτι, τον κήπο, το μαγείρεμα, το εργόχειρο.

Το 1963 η Φράνσις παντρεύεται τον Νίκο Σπανό και αποκτούν δυο κόρες. Η Αφροδίτη γίνεται γιαγιά και φροντίζει τις εγγονές της. Ίσως είναι ο μόνος ρόλος στη ζωή της στον οποίο παραμερίζει η αυστηρότητα και κυριαρχεί η τρυφερή αγάπη και η επιτρεπτικότητα. Συνεχίζει να μαγειρεύει, να φτιάχνει γλυκά, να βοηθά σε όλες τις ανάγκες της οικογένειας. Το 1974 η εισβολή σφραγίζει τη ζωή της και η τουρκοπατημένη Κερύνεια στοιχειώνει κάθε πλευρά του βίου. Το 1995 χηρεύει η κόρη της, κι αυτό της στοιχίζει πολύ. Βρίσκονται, ξανά οι δυο τους μόνες σε ένα σπίτι. Το 1998 παθαίνει πνευμονία και το γήρας αρχίζει να την νικά – δύσκολα κινείται, η ισχυρή της μνήμη και οξύνοια αμβλύνονται. Αυτή η γυναίκα που πάντοτε φρόντιζε τους άλλους, τους έθρεψε, τους περιποιόταν, με το οξύ μυαλό, τη σοφία έχει ανάγκη από βοήθεια και φροντίδα. Της κακοφάνηκε∙ παραπονιόταν που καθόταν σε μια πολυθρόνα, τυφλή να μην μπορεί να κάνει εργόχειρο αλλά η ζωή τα έφερε έτσι. Το 2002 έχει ανάγκη από περισσότερη φροντίδα και μεταφέρεται στο ίδρυμα Αναγέννηση, δυο βήματα από το σπίτι της. Τα επόμενα δυο χρόνια τα περνά εκεί – πότε κλεισμένη στο μυαλό της, πότε να θυμάται και να μιλά σαν να βρίσκεται στην Κερύνεια – στη μάνα, την αδερφή, τις θειάδες της – να επαναλαμβάνει συνταγές για γλυκά και να κάνει «τσίμπι – τσίμπι το νατό» στο μικρό δισέγγονό της. Καθημερινά η Φρόσω με τον εγγονάκι την επισκέπτονται στην Αναγέννηση.

Πεθαίνει μετά από ολιγοήμερη λοίμωξη στις 16 Ιουνίου 2004. Μετά από δική της επιθυμία θάβεται στο κοιμητήριο στα Πέρα Ορεινής, στο χωριό του γαμπρού της.