Μέλπω Μερλιέ

Πηγή εικόνας:https://kritikidiskografia.wordpress.com//2019/11/20/ερωτοκριτοσ-η-πρώτη-εντοπισμένη-ηχογ/

 

                                        Μνήμες από την αγαπημένη πατρίδα Μέλπω Μερλιέ 1930

Η Μέλπω Λογοθέτη (Ξάνθη, 1889 - Αθήνα, 3 Νοεμβρίου 1979), γνωστή περισσότερο με το όνομα του συζύγου της ως Μέλπω Μερλιέ, υπήρξε σημαντική μουσικολόγος και λαογράφος και ήταν η ιδρύτρια του συλλόγου Μουσικά Αρχεία της Παράδοσης (νυν Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών). Στόχος της υπήρξε η καταγραφή και η φωνογράφηση παραδοσιακής μουσικής και μαρτυριών του μικρασιατικού ελληνισμού, αλλά και ερευνητικό κέντρο, το οποίο με την πάροδο του χρόνου ανήγαγε τη μικρασιολογία σε έγκυρο αντικείμενο των ιστορικών σπουδών.

Η Μέλπω Μερλιέ γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1889. Μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη και πατέρας της ήταν ο Έλληνας ιατρός Μιλτιάδης Λογοθέτης. Προσανατολισμένη στη μουσικολογία αλλά και πιανίστρια η ίδια μετέβη στη Σορβόννη όπου παρακολούθησε τα μαθήματα νέων ελληνικών του Υμπέρ Περνό (Hubert Pernot) προετοιμάζοντας παράλληλα τη μουσικολογική διατριβή της για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι. Εκεί γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο Οκτάβιο Μερλιέ (Octave Merlier) με τον οποίο παντρεύτηκε το 1923. Το 1925 ήρθαν μαζί στην Ελλάδα για να διαγράψουν μια σημαντική πορεία η Μέλπω ως ερευνήτρια λαογράφος και ο Οκτάβιος ως ιδρυτής και διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου.

Το καλοκαίρι του 1922, ως Μέλπω Λογοθέτη, επισκέφθηκε τη Ρούμελη για να συλλέξει δημοτικά τραγούδια. Φέρεται ως η πρώτη ελληνίδα που αποτόλμησε επιτόπια έρευνα και πρώτη συστηματική προσπάθεια περισυλλογής του ρουμελιώτικου τραγουδιού .

Το 1929, έφτασε στην Ελλάδα ο Περνό και και πρότεινε στη Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ συνεργασία, προκειμένου να φωνογραφηθεί η παραδοσιακή ελληνική μουσική. Για τον σκοπό αυτόν δημιουργήθηκε ο αρχικός Σύλλογος Δημοτικών Τραγουδιών και υπογράφτηκε η σχετική σύμβαση με το Πανεπιστήμιο Παρισίων.

Το 1930 η Μέλπω Μερλιέ και οι συνεργάτες της φωνογράφησαν 104 τραγούδια του Πόντου, Συγκεγκριμένα, 82 από τον ανατολικό Πόντο (24 από τους Πόντιους του Καυκάσου, 32 από την Περιφέρεια της Τραπεζούντας και 26 από τη Περιφέρεια της Αργυρούπολης) και 22 από τον δυτικό Πόντο (9 από την Κερασούντα, 7 από την Οινόη και 6 από την Ινέπολη). Επίσης το 1930 φωνογράφησε σε δίσκους ένα μεγάλο τμήμα της βυζαντινής μουσικής, με φωνές όπως αυτή του μητροπολίτη Σάμου Ειρηναίου Παπαμιχαήλ (1878-1963), του Σίμωνα Καρά (1903-1999) με τη νεοσύστατη τότε χορωδία του και δύο ψαλτών από τα Μέγαρα, του Δημήτρη Παπαποστόλη (1869-1933) και του Δημήτρη Καρώνη (1891-1955) . Στη συλλογή της αντιπροσωπεύονται, εκτός από τους οκτώ ήχους και τα τρία είδη του βυζαντινού μέλους, τα οποία θεωρούσε κυριαρχική παράδοση την οποία όφειλε κανείς να μελετήσει. Σύμφωνα με την άποψή της: «Καλή ή κακή, η παράδοση αυτή κυριαρχεί και σήμερα, κοντά στην τυπωμένη μουσική της εκκλησίας και πρέπει να μελετηθεί»^`1. Πέθανε στην Αθήνα το 1979.

Εργογραφία και ειδικές εκδόσεις

• Μέλπω Μερλιέ, Τραγούδια της Ρούμελης, 1931.
• Μέλπω Μερλιέ, Μουσική παράδοση στην Ελλάδα, δοκίμιο, 1935 (επίσης Μουσική Λαογραφία)
• Μέλπω Μερλιέ, Essai d'un Tableau du Folklore Musical Grec, 1935.
• Οκτάβιος και Μέλπω Μερλιέ, Ο τελευταίος ελληνισμός της Μικράς Ασίας. Έκθεση του έργου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών (1930 - 1973). Κατάλογος. Με πολλές εικόνες και χάρτες εκτός κειμένου, 1974.

• Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο Μέλπω Μερλιέ
• Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών
• Εθνολογικό Μουσείο Θράκης

«Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 8  Μαρτίου 2020.

«Μάρκος Δραγούμης «Άγνωστα στοιχεία για το ταξίδι της Μέλπως Μερλιέ στη Ρούμελη»,12 Μαρτίου 2007 Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2007.

«καὶ ἀνυμνήσωμεν» ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΙ ΤΟ 1930 ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΛΠΩ ΜΕΡΛΙΕ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2007.